در کشورهایی مانند آمریکا، نظریه پردازان و سیاستمدارانی وجود دارند که تصور می کنند فناوری مانند آتش پرومتئوس با انرژی است که می توان بر همه مشکلات از جمله چالش های زیست محیطی غلبه کرد. آنها همچنین زمین را “شاخ ذرت” می دانستند که زئوس، خدای بی رحم و شهوتران، بهترین غذا را از آن می گرفت، اما هرگز خالی نبود و همیشه برکت داشت. قبلاً در آمریکا، زادگاه ایده‌های زیست‌محیطی، و جایی که شخصیت‌های بزرگ محیط‌زیست مانند جان مویر و ریچل کارسون به وجود آمدند، سیاستمداران نئولیبرالی مانند ریگان و جورج بوش از دهه 1980 تا کنون، این چنین بود. دستاوردهای زیست محیطی زمینه ساز ضعف های سازمان حفاظت محیط زیست و خروج کشور از معاهدات بین المللی حفاظت از محیط زیست خواهد شد.
در فرهنگ ایران باستان، آب و هوا و زمین پایه و اساس زندگی بوده و زیباترین الهه آب این نعمت را از کوهستان به دشت می رساند تا زندگی جاری شود و مردم حق ندارند به آب و زمین آسیب بزنند. نخبگان فرهنگی ایران همواره به رعایت عناصر کلیدی و پرهیز از زباله‌ریزی توصیه کرده‌اند و زندگی کهن ما در این اقلیم مرهون توجه به استفاده از منابع طبیعی است. اما به نظر می رسد نفوذ فرهنگ هژمونیک اروپایی-آمریکایی در ایران منجر به گرایش به بهره برداری از آب، هوا (هوا) و خشکی بدون توجه به محدودیت این منابع شده است.
متأسفانه در دوران پس از انقلاب، علیرغم تأکید فراوان بر انکار افراط در آموزه‌های اسلامی-ایرانی، مفهوم «کشور ما» به این معناست که ما می‌توانیم هر کاری را که می‌خواهیم انجام دهیم مال ما (یعنی بعضی از ما) و نه هر نسلی! با کمال تعجب، با گذشت زمان، گونه های مختلفی از ویروس ظاهر شده و گسترش می یابد.
دکتر در بحث انتخابات و در برخی کلیپ ها به لزوم حفظ محیط زیست اشاره کرد و انتخابی که برای ریاست سازمان محیط زیست انجام داد با توجه به شرایط عمومی کشور منطقی به نظر می رسید. می توان فرض کرد که مکانی برای اقدامات مثبت در زمینه مسائل زیست محیطی و یا مطالبات جدی اهالی این بخش فراهم شود. اما باید نقدهایی وارد کرد تا آنچه در گفتار و کردار رئیس جمهور جدید مغایر با حفظ محیط زیست باشد یا در این زمینه مضر باشد، اصلاح شود.
1. دكتر در سال 1402 نماينده مجلس بود كه طرح انتقال آب خليج فارس به درياچه اروميه را امضا كرد كه نشان از درك محدود وي از پيامدهاي ناگوار زيست محيطي – اجتماعي آب در كشور بود. وی خاطرنشان کرد: دریاچه ارومیه به دلیل احداث ده ها سد در ورودی و برداشت بیش از حد آب از منابع زیرزمینی اطراف آن خشک شده است. راه نجات این منطقه آبی گرانبها کاهش فشار بر منبع غذایی آن است. در عین حال باید توجه داشته باشد که پروژه های انتقال آب در ایران معمولاً به اهداف خود نمی رسند و یا به بخشی از اهداف اعلام شده خود می رسند و در جای دیگر مشکل و تنش ایجاد می کنند. علاوه بر این، چگونه می توانند ندانند که حمل و نقل آب از صدها کیلومتر در ارتفاعات مختلف از مبدا به مقصد حدود 1200 متر می رود و در طول مسیر کوه ها و دره های بی شماری وجود دارد که اصلاً به صرفه نیستند؟ !
دکتر در بحث انتخابات به جای ارائه طرح ها و نظرات خاص در مورد مسائل اقتصادی و اجتماعی و سایر موضوعات، بارها به قوانین و مقررات موجود از جمله قانون برنامه هفتم توسعه اشاره کرده است قانون» گفت. اینکه فکر می کنند هر چیزی که قانون یا آیین نامه نامیده می شود صحیح است و می توان به آن استناد کرد، اساساً اشتباه است. طرح 7 از نظر زیست محیطی بسیار مشکل ساز و خطرناک است ( اینجا را ببینید ) و اگر بخواهند گامی در جهت بهبود منابع آب و خاک کشور بردارند باید برخی از اجزای آن را تغییر دهند. همچنین سایر قوانین و مقررات عبارتند از: قانون رفع موانع تولید، قانون بهره وری، قانون معادن، ماده 7 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، قانون افزایش تولید مسکن و قانون. در مورد حل و فصل اختلافات بین نهادهای دولتی تفاهم نامه بین وزارت نیرو و سازمان ثبت اسناد و املاک صدور اسناد رودخانه ها، آیین نامه مشارکت در حفاظت از محیط زیست طبیعی و غیره لغو یا اصلاح شود تا کمی محیط زیست بهبود یابد.
3. در کنار قوانین، مقررات و رویه های بی شماری که اصولی و منطبق با روحیه اجتماعی نیستند، معافیت از قوانین حفاظت از محیط زیست نیز رواج دارد. انجام پروژه های کلان سدسازی، انتقال آب، راه سازی و استخراج معادن بدون ارزیابی زیست محیطی و حتی زمانی که بودجه ای از سوی سازمان برای آنها در نظر گرفته نشده است، امری عادی شده است. پزشکان در این مورد اظهار نظری نکرده‌اند و اگر روند به همین منوال پیش برود، بدبختی ایران منجر به نابودی سریع‌تر خواهد شد.
4- دکتر غلامرضا قزلجه نوری را برای وزارت کشاورزی (مسئول مدیریت منابع طبیعی) انتخاب کرد. قزلجه نوری در ارائه خود به مجلس گفت: حل و فصل اختلافات ارضی بین منابع طبیعی و مردم به معنای پاداش به مالکان جنگل ها و مراتع (به ویژه مالکان بزرگ با حمایت از قانون رفع موانع تولید) است. . او از راه اندازی یک چاه غیرمجاز صحبت کرد که به معنای شناسایی اقدامات عاملان دانلود شده Tonle Sap Lake است. وی در مورد ارتقای ضریب کفایت در تولید محصولات کشاورزی، ادامه سیاست های غلط چهل سال گذشته را مبنی بر تخریب طبیعت و افزایش زمین های زراعی و افزایش مصرف آب دانست.
5. دکتر عباس علی آبادی را برای وزارت نیرو (به اشتباه مسئول مدیریت رودخانه های کشور) با سابقه حمایت از سدسازی و انتقال آب انتخاب کرد. وی در برنامه ای که به مجلس ارائه کرد، همان رویه های قبلی را که همکاران و ذی نفعان خود در خصوص مسائل آب و برق از جمله انتقال آب بین مناطق و احداث سدهای بزرگ و افزایش تولید برق آبی می توان نام برد، معرفی کرد. این اقدامات در طول چهل سال گذشته به شدت اجرا شده و ده ها میلیارد دلار هزینه داشته است و نتیجه آن ریزش رودخانه ها، خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها، آسیب های شدید به سواحل رودخانه ها و یا قطع شدن شدید آن است . تعداد ماهی ها و پرندگان، محصولات زراعی و نخل ها مشکل آب را عمیق تر می کند و تنش ها و اختلافات اجتماعی بین استان ها را افزایش می دهد. علاوه بر این، او حمایت گسترده ای از کسانی که با منابع ملی و بانکی نیروگاه بسازند و یا نسل بعدی را بدهکار کنند و با خارجی ها قرارداد ببندند و برق را رایگان بفروشند، در برنامه خود قرار داده است.
6. در طرح، هم وزیر کشاورزی و نیرو (همانند بسیاری از سیاست های اخیر دولت) برای کاهش مالکیت دولت، آزادسازی قیمت ها، کوچک شدن دولت، ایجاد بازارهای رقابتی و واگذاری مشاغل به سطوح پایین تر، شرط می گذارد. بخش خصوصی بارها و بارها مورد استفاده قرار می گیرد. معنای واقعی این مفاهیم، انتقال منابع طبیعی، خصوصی سازی محیط طبیعی و ارزش بالای اکثریت مردم به نفع گروه های کوچکی است که می توانند ثروت ملی و منابع بانکی را از طریق ارتباط تصرف کنند. آنها با هیئت حاکمه هستند. از سوی دیگر، دولت تعهد خود را برای دفاع از خود در برابر قانون اساسی و تسهیل جمع آوری ثروت توسط گروه های کوچک لغو کرد. واضح است که فشارها بر منابع طبیعی و محیط زیست از نظر افزایش شکاف طبقاتی و گسترش فقر افزایش خواهد یافت. همچنین در شرایطی که افراد کمی می توانند مناطق وسیعی از طبیعت کشور را اشغال کنند، بسیاری از مردم تصور می کنند که مجاز به هجوم و اشغال کوه ها و دشت ها هستند.
ما اکنون سرزمین زخمی ایران و رئیس جمهور علاقه مند به محیط زیست را داریم که شنیده ایم تا حدی توصیه می کند که چراغ های اضافی بسته شود. امید این است که این سازمان دولتی حفاظت از محیط زیست که در واقع به صاحبان مهارت و تجربه سپرده شده است، بتواند جایگاه قدرتمند خود را بازیابد و چرخ پنجم دولت بر خلاف چند دهه پیش، مایه ننگی در مقابل وزارتخانه های نیرو باشد. کشاورزی، صنعت نفت و … پ.
* فعالان محیط زیست
4747