بازسازی موتورخانه یعنی اتصالات و لوله‌های فرسوده از جمله دودکش موتورخانه تعویض شوند، لوله‌های شوفاژخانه بررسی و در صورت نیاز تعمیر یا تعویض شده، درصورتی که نیاز به جوشکاری لوله یا قطعات دیگر بود این کار انجام شود، تاسیسات و دستگاه‌های تصفیه هوا بررسی شود و به صورت کلی هرگونه دستگاه و قطعاتی که در داخل موتورخانه وجود دارد باید توسط افراد متخصص چک شود. موتورخانه وظایف مهمی به عهده دارد و به همین دلیل سرویس و بازسازی آن نیز بسیار اهمیت دارد.
موتورخانه ها با توجه به شرایط مختلف باید بعد از ۱۰ الی ۱۵ سال، بازسازی شوند تا بتوانند به خوبی روز اول کار کنند و با راندمان سابق خود را از دست ندهند و از آسیب‌های جدی به لوله، دستگاه ها و همچنین ساختمان جلوگیری شود. به صورت کلی موتورخانه در هر ساختمانی که باشد، نیاز به نگهداری و مراقبت دارد و به همین دلیل قرار است در این متن به طور کامل با موضوع تعمیر و نگهداری موتورخانه و بازسازی آن آشنا شوید.
موتورخانه چیست؟
موتورخانه در حقیقت بخش اصلی و مهم برای سرمایش و گرمایش ساختمان است. اگر ساختمان را به بدن انسان تشبیه کنیم، موتورخانه مانند قلب است و دلیل این تشابه به وظیفه این دو برمی‌گردد. موتورخانه وظیفه پمپاژ و انتقال آب سرد و گرم به قسمت‌های مختلف ساختمان دارد؛ مانند قلب که خون را به تمام بدن پمپاژ میکند. به عبارتی دیگر موتورخانه نقش اساسی و اصلی در کنترل سیستم سرمایش و برودت یا گرمایش و حرارت دارد.
چرا باید از موتورخانه نگهداری کرد؟
ساختمان‌هایی مانند مجتمع‌های مسکونی و آپارتمان‌ها، ساختمان بیمارستان و درمانگاه‌های بزرگ، ساختمان مدارس، ساختمان‌های اداری و… امکاناتی نظیر اتاق موتورخانه دارند که تامین‌کننده نیاز گرمایشی و سرمایشی آنجا است. به همین دلیل اگر قسمتی از موتورخانه آسیب ببیند، باعث آسیب جدی به روند فعالیت و کار در همه ساختمان می‌شود. راه‌حل جلوگیری از این اتفاق، مراقبت و سرویس مرتب موتورخانه است.
در صورتی که موتورخانه به طور مرتب سرویس و بررسی شود علاوه بر بهتر شدن راندمان و کیفیت عملکرد آن، خرابی‌های آن کمتر شده و در نتیجه شما نیز هزینه کمتری برای تعمیر و بازسازی موتورخانه خواهید کرد. همچنین با نظارت درست و استاندارد یک تیم حرفه ای ، می‌توانید بدون نگرانی در روزهای گرم سال از آب خنک و هوای مطبوع داخل ساختمان لذت ببرید و در روزهای سرد نیز، آب و محیط گرمی داشته باشید.
چه کسی باید برای سرویس موتورخانه انتخاب شود؟
فردی که می‌خواهید برای سرویس و بررسی و بازسازی موتورخانه انتخاب کنید، باید متخصص و مطمئن باشد. همچنین باید بتواند به طور مرتب به ساختمان شما بیاید و سلامت قطعات موتورخانه را چک کند و در صورت نیاز تجهیزات کافی برای تعمیر یا تعویض آن‌ها داشته باشد. اگر می‌پرسید که چرا باید یک فرد ثابت برای تعمیر و بررسی مرتب موتورخانه استخدام کرد، باید بدانید که با این کار هر مشکل و خرابی کوچک و تازه به سرعت شناسایی می‌شود و می‌توان با هزینه کمتری آن را اصلاح کرد. همچنین به دلیل تشخیص سریع ایرادهای موتورخانه، مشکل بزرگی نیز برای سیستم سرمایشی و گرمایشی ساختمان شما بوجود نمی‌آید.
با تجهیزات موتورخانه آشنا شوید
در ادامه می‌خواهیم بخشی از تجهیزات موتورخانه در یک ساختمان مسکونی و آپارتمان را معرفی کنیم:
- دیگ: دیگ‌های داخل موتورخانه برای سیستم گرمایشی ساختمان هستند و در داخل آن‌ها آب انباشته شده است. همچنین گرم شدن آب در داخل این دیگ‌ها به دلیل گرمایی است که از سوختن مشعل صورت می‌گیرد. به طور کلی سه دیگ در موتورخانه وجود دارد که دیگ گرم، دیگ آب داغ و دیگ بخار است. بدنه این قطعه معمولا از فولاد و چدن ساخته شده است تا بتواند برای مدت زمان بیشتری گرما و حرارت را نگه دارد.
- مشعل: مشعل در قسمت پایین و زیر دیگ وجود دارد و همانطور که گفته شد با سوختن گاز و گازوئیل در داخل مشعل، شعله و حرارتی بوجود می‌آید که باعث بالا رفتن دمای آب می‌شود. در هنگام نصب این قطعه و یا در هنگام سرویس آن، حتما توجه داشته باشید که در قسمت ورودی گاز از لوله به مشعل حتما فیلتر وجود داشته باشد؛ زیرا این فیلتر وظیفه جلوگیری از ورود ذرات هوا به داخل مشعل را دارد.
- منبع کوئل‌دار: در داخل منبع کوئل‌دار، چند لوله مسی برای ورود و خروج وجود دارد. آب در داخل دیگ گرم می‌شود و سپس وارد این منبع می‌شود؛ در این قسمت نیز به دلیل تبادل گرما، آب سرد در داخل منبع گرم شده و وارد لوله‌های ساختمان می‌شود.
- لوله: در تمام موتورخانه، لوله‌هایی وجود دارد که وظیفه انتقال آب را به عهده دارند.
- دودکش: دود و گازهای سمی که به دلیل سوختن مشعل به وجود آمده است توسط دودکش به بیرون منتقل می‌شود.
- منبع انبساط: دلیل وجود داشتن منبع انبساط در کنار سیستم گرمایشی، افزایش حجم آب در اثر افزایش دما و گرما و جلوگیری از ترکیدن لوله و اتصالات می باشد.
- ترموستات: ترموستات برای کنترل دمای آب مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که آب بیش از حد گرم و داغ شود، ترموستات روشن شده و مشعل را خاموش میکند و در نتیجه دمای آب از میزان مشخص و استانداردی بالاتر نمی‌رود و انفجاری در دیگ نیز صورت نمی‌گیرد.
- پمپ سیرکولاتور: پمپ سیرکولاتور برای به گردش درآوردن آب در موتورخانه و شوفاژ کاربرد دارد.
در هنگام سرویس و بازسازی موتورخانه به این موارد توجه کنید
در این قسمت قرار است درباره نکات مهمی که باید در هنگام سرویس و نگهداری موتورخانه به آن توجه کنید، با شما صحبت کنیم:
- در اولین قدم باید حتما مطمئن باشید که نکات ایمنی در تمام مراحل رعایت می‌شود.
- بعد از ورود به موتورخانه حتما در را چند لحظه باز بگذارید تا دود و گاز سمی از آنجا خارج شده و باعث مسمومیت شما نشود.
- حتما از ایمن بودن سیستم برق‌کشی مطمئن شوید و کپسول آتش‌نشانی و کلید برق اضطراری را در مکانی که دسترسی به آن سریع و آسان باشد، قرار دهید.
- دیگ‌های آب داخل موتورخانه را بررسی کنید تا از سالم بودن و نشتی نداشتن آن مطمئن شوید.
- قطعات مختلف دیگ مانند شیر اتصالات، لوله و… را بررسی کنید.
- به طور مرتب و هر چند ماه یک‌بار، دیگ موتورخانه را رسوب‌زدایی کنید.
- ارتفاع و دمای آب را بررسی کنید و مطمئن شوید که دودکش به درستی کار میکند.
- مشعل را بررسی کنید و مطمئن شوید که شعله به رنگ نارنجی و یکنواخت می‌سوزد.
- در هر بار بازدید، حتما از تمیز بودن فیلرهای تجهیزات مطمئن شوید.
- تمام لوله‌های موتورخانه را بررسی کنید و در صورت مشاهده نشتی، به سرعت آن را تعمیر کنید.
- برای جلوگیری از ایجاد رسوب و گرفتگی در لوله‌ها، به طور مرتب اقدام به رسوب‌زدایی و اسیدشویی کنید. این موارد در هنگام اجرا و تعمیرات لوله کشی موتورخانه انجام می‌شود.
- در صورت خرابی شیرفلکه، آن را تعمیر یا با یک شیر فلکه سالم تعویض کنید؛ اما هیچ‌وقت به طور کامل این قطعه را حذف نکنید.
- موتورخانه باید دارای پنجره و هواکش باشد تا اکسیژن و هوای سالم به طور مرتب در آن جریان داشته باشد.
- منبع انبساط را بررسی کنید تا در صورت زنگ‌زدگی یا هر خرابی دیگری، فورا آن را تعمیر کنید. همچنین چگونگی جریان و نحوه گردش آب و فلوتر در منبع انبساط را بررسی کنید.
- به طور مرتب باید پمپ ها را روغن‌کاری و گریس گاری کنید و همچنین به صدا و نحوه عملکرد آن دقت کنید تا مطمئن شوید که به درستی کار میکند.
- تمام قطعات موتورخانه مانند کلید برق، رله و تجهیزات دیگر داخلی را با دقت بررسی کنید و از سالم بودن آن‌ها مطمئن شوید.
- وسایل اضافی و قابل اشتعال را به هیچ عنوان در داخل موتورخانه قرار دهید و در صورت مشاهده هر کدام از این وسایل، آن‌ها را از محیط خارج کنید.
نحوه اجرا و تعمیرات لوله کشی موتورخانه
لوله کشی قسمت مهم و اصلی در موتورخانه است و باید به طور کاملا اصولی اجرا شود و همچنین در صورت خرابی و نشتی نیز باید با یک و باتجربه تماس بگیرید. بهتر است پیش از اجرا و تعمیرات لوله کشی موتورخانه، این موارد را بخوانید:
- همه ی لوله ها باید مسیر رفت و برگشت آن ها مشخص باشد و شیرآلات لیبل گذاری شود.
- بعد از نصب دیگ، منبع دوجداره و منبع انبساط با توجه به دستورالعمل استاندارد، نوبت به نصب و اجرا لوله کشی موتورخانه می‌رسد. برای این کار باید مقررات و شرایط فنی و ایمنی، زیبایی فضای موتورخانه و تجسم اندازه و حجم فضا را رعایت کنید. همچنین بهتر است با افراد متخصص دیگر در گروه نیز مشورت کنید تا در آخر به نتیجه خوبی برسید.
- در زمان اجرا حتما توجه داشته باشید که آن‌ها در یک مکان تجمع نکنند.
- لوله‌ها در داخل موتورخانه باید به صورتی نصب شود که فضای موردنیاز آینده را پر نکند.
- حتما در هنگام نصب از شاقول استفاده کنید تا از عمودی و افقی بودن کامل لوله‌های موتورخانه مطمئن شوید.
- در هنگام نصب لوله‌ها در داخل موتورخانه، مکان‌های نصب شیر تخلیه آب و هوا و همچنین کنترل‌کننده آن‌ها را مشخص کنید.
- لوله‌های رفت و برگشت در منبع دو جداره، منبع انبساط و… را با دقت نصب کنید تا در مکان‌های اتصال دچار نشتی نشود.
- به دلیل رعایت ایمنی و مقررات فنی حتما در جای مناسب، یک شیر برداشت قرار دهید.
- بعد از نصب و اجرا لوله کشی حتما منبع را با آب پر کنید تا عملکرد آن را آزمایش کنید.
- بعد از پر شدن کامل منبع، جهت اطمینان بیشتر آن را هواگیری کنید.
- در هنگام آزمایش و پر کردن منبع، حتما از چند ناظر و همکار بخواهید در موتورخانه حضور داشته باشند تا در صورت مشاهده هر گونه خرابی و نشتی، افراد ناظر فورا آب ورودی را قطع کنند و محل خرابی سریعا تعمیر شود. در آخر نیز بعد برای اطمینان دوباره این آزمایش باید صورت بگیرد.
- در هنگام تعمیر لوله کشی موتورخانه نیز باید به این موارد توجه کنید و حتما سالم بودن عایق و رسوب نداشتن آن را نیز چک کنید.
طرح بهینه سازی موتورخانه چیست | بازسازی موتورخانه
آیا تاکنون طرح بهینه سازی موتورخانه را شنیده‌اید و یا درباره‌ی آن اطلاعاتی دارید؟ در این بخش به طور مختصر پیرامون این طرح صحبت می‌کنیم. طرح بهینه سازی برای موتورخانه‌های مجتمع‌های مسکونی و تجاری است. مجموعه کلینیک انرژی ساختمان با مهندسین با تجربه خود مجری این طرح است.
با نصب تابلو کنترل هوشمند موتورخانه این دستگاه دارای چند سنسور دما است که با توجه به دمای هوای بیرون، دمای رفت و برگشت آب گرم ساختمان، دمای رفت دیگ، دمای مورد نیار ساختمان را تنظیم میکند.
اقداماتی که در طرح بهینه سازی موتورخانه انجام می‌شود، این مراحل را شامل می‌شود:
- مشعل موتورخانه بررسی و تنظیم می‌شود.
- اسیدشویی منبع کویلی و دوجداره آبگرم.
مواردی که در بازسازی موتورخانه بررسی می‌شود
به صورت کلی بازسازی موتورخانه در یک یا چند مرحله انجام می‌شود که در ادامه بخشی از مواردی که در بازسازی وجود دارد، نوشته شده است:
- تعویض کلکتور موتورخانه: یکی از خرابی‌هایی که ممکن است در اکثر موتورخانه‌ها ایجاد شود، پوسیدگی و خرابی کلکتور است. کلکتور به طور مرتب دمای بالا را تحمل میکند و همین موضوع باعث رسوب آب و پوسیدگی آن می‌شود؛ در نتیجه بعد از مدتی این قطعه باید تعویض شود. در این مرحله باید یک کارشناس و مهندس تاسیسات تمام قطعات و اجزای لوله کشی موتورخانه را بررسی کند؛ زیرا خرابی کلکتور ممکن است باعث آسیب به این تجهیزات شده باشد. هنگام تعویض کلکتور باید موتورخانه خاموش باشد؛ بنابراین زمانی را برای بازسازی و تعمیر موتورخانه انتخاب کنید که نیاز زیادی به موتورخانه نداشته باشید( معمولا در تابستان).
- تعویض منبع کوئل‌دار و دو جداره: بعد از چند سال، موتورخانه نمی‌توانند مانند روز اول آب گرم ساختمان را تامین کند. همچنین اسیدشویی و رسوب‌زدایی نیز دیگر این مشکل را حل میکند. در این مرحله نیاز به تعویض منبع کوئل‌دار و دو جداره می‌رسد. یکی از مشکلاتی که در هنگام بازسازی موتورخانه بوجود می‌آید، تعویض این منابع است؛ زیرا مسیری که باید برای رسیدن به موتورخانه طی کنند، بسیار سخت و تنگ است. گاهی برای رساندن منبع، قطعات آن را جدا می‌کنند و گاهی نیز مجبور می‌شوند که بخشی از راه‌پله را خراب کنند.
- تعویض دیگ بخار: بعد از چند سال استفاده، اگر میزان پوسیدگی و خرابی دیگ بخار به صورتی باشد که دیگر نتواند آب را به دمای موردنظر برساند، باید آن را تعویض کنید. در هنگام تعویض دیگ بخار اگر ورودی موتورخانه و راه‌پله بزرگ و هموار بود، می‌توانید از دیگ فولادی استفاده کنید؛ اما اگر ورودی کوچک و تنگ بود، بهتر است از دیگ پره‌ای استفاده کنید. دیگ‌های مدل پره‌ای، همانطور که از اسم آن‌ها نیز مشخص است به صورت پره پره وارد موتورخانه می‌شوند و سپس در آنجا به یکدیگر نصب می‌شوند.
- تعویض چیلر: چیلرها نیز بعد از چند سال استفاده، بسیار فرسوده و پوسیده می‌شوند. در این حالت گاهی فرسودگی به حدی می‌رسد که خرید و تعویض چیلر راهی مقرون‌به‌صرفه و منطقی‌تر از پرداخت هزینه برای تعمیر آن است.
- تعویض لوله کشی موتورخانه: اگر در هنگام بررسی و سرویس موتورخانه متوجه شدید که لوله کشی آن دچار فرسودگی و نشتی شدید شده است، باید تمام لوله کشی موتورخانه را تعویض کنید. بعد از تعویض لوله کشی مشاهده می‌کنید که راندمان و عملکرد موتورخانه بسیار بهتر شده است.
- تعمیر عایق‌کاری موتورخانه: بعد از گذشت چند سال، در صورتی که تعمیرات در داخل موتورخانه و یا به دلیل فرسودگی و پوسیدگی، عایق‌ها از بین می‌روند. راه‌حل این مشکل، عایق‌کاری مجدد در هنگام سرویس و بازسازی موتورخانه است.
- بازسازی کل موتورخانه: بعد از چندین سال و زمانی که موتورخانه بارها نیاز به تعمیر پیدا کرده باشد، بعد از خرابی مجدد نیاز است که یک بازسازی کلی انجام بگیرد. شاید بازسازی کل موتورخانه، هزینه زیادی را برای ساختمان در پی داشته باشد؛ اما برای مدت طولانی‌تری، موتورخانه دچار خرابی و قطعی، تعویض و تعمیر مجدد نخواهد شد.
منبع مقاله: