تفاوت برق صنعتی و برق ساختمان/بازار کار کدام بهتر است؟
اگر به عنوان یک فرد معمولی از شما بپرسند که برق چیست، حتما می گویید چراغ ها و وسایل را روشن می کند و غیره. اما مساله تنها این نیست بلکه برق به دو دسته تقسیم می شود. برق خانگی و صنعتی. کار سیم کشی این سه از بسیاری جهات متفاوت است. همچنین کاربردهای کاملا مختلفی با یکدیگر دارند.
در این مطلب قصد داریم تا به تفاوت های برق صنعتی و خانگی بپردازیم. همچنین در مورد دوره های آموزش برق صنعتی و برق ساختمان نیز مطالبی را ارائه می‌دهیم. واضح ترین تفاوت برق صنعتی و خانگی این است که دستگاه های صنعتی نسبت به دستگاه هایی که به ساختمان وصل می‌شوند نیرومندتر هستند. آن ها از نیروی الکتریکی سه فاز بهره می‌برند که اجازه می دهد مقدار زیادی برق، یعنی تا میزان 600 ولت منتقل شود.
برق ساختمان تک فاز مانند بوده و حداکثر به 120 ولت می‌رسد. قدرت زیاد برق صنعتی موجب می شود تا کارهای زیادی در یک محیط صنعتی انجام شود. چون همانطور که مشخص است، ماشین های بزرگ در مقایسه با اجاق گاز یا تلویزیون به قدرت بسیار بیشتری احتیاج دارند. افراد بدون تخصص نباید به هیچ وجه به دستگاه های برق صنعتی نزدیک شوند. بلکه باید اینکار را به افراد باتجربه بسپارند.
تفاوت های برق ساختمان و برق صنعتی
برخی از تفاوت های مهم دیگر عبارتند از:
تجهیزات مورد استفاده
انواع مختلفی از قطعات جهت فعال سازی قابلیت های برق صنعتی احتیاج است. یکی از آن ها، مدارشکن صنعتی نام دارد. طبق همان فرض اولیه، مث یک مدار شکن خانگی عمل می‌کند و با مشاهده اضافه بار توسط سیستم، جریان برق را قطع کند. بدلیل اینکه جریان های الکتریکی صنعتی و تجاری، چند برابر قویتر از جریان خانه ها است، پس قطع کننده ها باید توانایی تحمل بارهای قوی تری را داشته باشند. همچنین باید بتوانند در قطع جریان هایی که تهدید به اضافه بار هستند، بدون وجود هیچ مشکلی فعالیت کنند.
تفاوت سیم کشی ساختمانی و صنعتی
در ساختمان های تجاری، سیم کشی در مجرای لوله مانند قرار می‌گیرد. اینکار جهت محافظت انجام می‌شود. سیم ها در فضاهای باز هستند تا امکان دسترسی وجود داشته باشد. اما در منازل مسکونی، یک روکش پلاستیکی روی سیم‌های باریک و نازک کشیده می‌شود. جهت محافظت از آسیب دیدن مستقیم سیم، باید از این روکش استفاده شود. معمولاً در سیمکشی منازل مسکونی، مجاری کاربرد ندارد اما برخی مواقع می‌توان از آن استفاده نمود و مانعی وجود ندارد.
تفاوت برقکار صنعتی و برقکار خانگی
برقکارهای خانگی در خانه ها فعالیت دارند. آنها از منابع تغذیه تک فاز 120 یا 240 ولت بهره می‌برند و سیم کشی خود را در عایق غلاف می‌گذارند که معمولاً قابل مشاهده نیست. این کار افراد را در برابر شوک الکتریکی ایمن نگه می‌دارد. برقکاران تجاری در فروشگاهها و ادارات مشغول بکار هستند و معمولاً وظیفه آنها نصب پریز برق و روشنایی است. سیم کشی آن ها معمولاً یک رویکرد سه فازی دارد. شما علاوه بر برقکاری خانگی و تجاری، جهت کارهای پیچیده تر در کارخانجات و تاسیسات تولیدی، می‌توانید به برقکاران صنعتی نیز مراجعه نمایید.
برقکاران صنعتی معمولا در کارخانه ها و معادن و غیره مشغول بکار می‌شوند. آنها بجای استفاده از کابل MTC یا MC، بیشتر از کانال RMC استفاده می‌کنند. اینکار موجب تغذیه موتورها و ابزار دقیق یا مدارهای کنترل می‌شود.
بازار کار برق ساختمان
اگر قصد دارید در این حوزه فعالیت کنید باید با تمامی ابزار و وسایل مورد نیاز برق کشی ساختمان، قطعات برق کشی و لوله کشی برق ساختمان بطورکامل آشنا بوده و مدرک فنی حرفه ای برق ساختمان را داشته باشید. یک برقکار ساختمان می‌تواند به صورت پیمانکاری صفر تا صد کار برق یک ساختمان را انجام دهد و یا بعنوان برقکار در کارخانه‌ها، ادارات و شرکت ها، بیمارستان ها، مراکز تجاری و نظامی و… مشغول شود و تعمیر و سرویس تجهیزات الکتریکی را انجام دهد. بعلاوه در حوزه هایی مانند فروش و نصب دزدگیر، نصاب صاعقه گیر، نصب سیم ارت، نصب و تعمیر آیفون های صوتی و تصویری، فروش و نصب دوربین مدار بسته و… می‌تواند فعالیت کند.
بازار کار برق صنعتی
برق صنعتی کار پردرآمدی است که علاوه بر فعالیت در صنعت، نصب و برنامه ریزی تابلوهای برق، در حوزه ساختمان و تاسیسات هم استفاده دارد و همچنین پیشنیاز مشاغلی چون هوشمندسازی، اتوماسیون صنعتی و… است. با یادگیری این رشته قادر خواهید بود تا در شهرک های صنعتی، کارخانه ها، بیمارستان ها، کارگاه ها، مراکز تجاری، نظامی، تولیدی و… بعنوان تکنسین فعالیت کنید و کار تعمیر و نگهداری تابلوهای برق را انجام دهید.
بعلاوه این امکان را دارید تا در اداره برق و نیروگاه ها به عنوان برقکار صنعتی مشغول بکار شوید. راه دیگر، ایجاد مغازه ای با عنوان تابلوساز برق های صنعتی است. در اینصورت می‌توانید کار طراحی، ساخت و مونتاژ تابلوهای برق را انجام دهید. یکی دیگر از مشاغل این رشته، برقکار سیار برق صنعتی است.
بازارکار مهندسان برق صنعتی بسیار مناسب و پر رونق است. بعلاوه این افراد به دلیل شغل حساس و پر مسئولیتی که دارند، دارای حقوق و مزایای خوبی نیز هستند. بعلت شرایط و بازار کاری چشمگیر این رشته در سالهای اخیر تعداد افراد شرکت کننده در دوره های برق صنعتی افزایش زیادی داشته است.
برق صنعتی یا برق ساختمان؟
برق صنعتی در واقع یعنی کنترل سه فازی که وارد یک کارخانه و یا سوله شده است. از این برق برای خاموش و روشن کردن و کنترل کلیه دستگاه‌ها و وسایل صنعتی استفاده می‌شود و وظیفه یک متخصص برق صنعتی طراحی و پیاده‌سازی تابلوهای برق صنعتی در کارخانجات و کارگاه‌ها می‌باشد. همچنین از برق صنعتی برای تعمیر و راه‌اندازی پمپ‌های برق و آب کشاورزی استفاده می‌شود.
اکنون به توضیح برق ساختمان می‌پردازیم. شما از زمانی که وارد یک ساختمان می‌شوید با برق کار دارید و کارهایی که انجام می‌دهید به برق مربوط است، مثلا حتی خاموش و روشن کردن یک لامپ هم می‌تواند در زندگی شما موثر باشد. به همین دلیل برق یکی از مهم‌ترین عناصر در ساختمان می‌باشد. برق ساختمان، حرفه‌ای است که کار طراحی نقشه برق، اجرا و پیاده‌سازی نقشه را در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری انجام می‌دهد.
کسی که در حوزه برق ساختمان فعال است معمولا پروژه برق‌کشی ساختمان را به‌صورت پیمانکار می‌پذیرد و یا کار تعمیر تجهیزات برقی را در ساختمان‌ها انجام می‌دهد. تامین برق یک ساختمان از طریق سیمکشی انجام می‌شود و به وسیله آن برق قسمت‌های مختلف ساختمان تامین می‌شود. برخی از فعالیت‌های یک متخصص برق ساختمان شامل نصب کلید‌ها و پریز‌ها، چراغ‌های داخل واحدها، راه‌پله‌ها و پارکینگ، کابل‌کشی تلفن، سانترال، آیفون تصویری، شبکه کامپیوتر و آنتن‌های ساختمان و … می‌باشد.
شاید برق ساختمان ساده به نظر برسد، اما کار بسیار تخصصی و پیچیده‌ای است که باید مطابق استاندارد‌های مشخصی انجام شود؛ زیرا یک خطا و یک اختلال ممکن است خسارت‌های جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در ادامه با استاندارد‌ها و همچنین بازار کار برق ساختمان آشنا خواهید شد.
برق صنعتی درجه یک و دو و کاربرد آنها
برق صنعتی شامل چند بخش است اما برق صنعتی درجه یک و دو واحد‌های درسی رشته برق هستند و افرادی که در این رشته تحصیل می‌کنند به آنها تابلو برق صنعتی و مدارهای قدرت را آموزش می‌دهند و علاوه بر آن به آموزش تشریحی و کاربردی این مفاهیم می‌پردازند تا دانشجو به خوبی تابلو برق صنعتی که یکی از مهم‌ترین مباحث برق است را یاد بگیرد. دانشجو علاوه بر موارد ذکر شده، حفاظت شبکه، ماشین الکتریکی، حفاظت شخصی، دستگاه برق، مدار فرمان و قدرت و … می‌آموزد.
تابلو برق صنعتی
تابلو برق صنعتی یکی از مهم‌ترین مباحث در این رشته است. برای اینکه بتوانید به خوبی این مبحث را بیاموزید، باید به مفاهیمی مانند مدارهای روشنایی، پارامتر و خود تابلو برق کاملا مسلط باشید. تابلو برق قطعه‌ای است که وسایل برق در صنعت در آن قرار دارد. کنترل مراحل صنعتی و پخش برق بین دستگاه‌ها از کاربرد تابلو برق صنعتی است. این تابلو از اجزای مختلفی از جمله ترانس جریان، فیوز، بی متال، کلید اتوماتیک، لامپ سیگنال، کلید سلکتوری، کلید محافظ جان، کور بالانس، رله، شستی استارت و استاپ و … تشکیل شده است و همچنین تابلو برق صنعتی بر اساس کارکرد، محل قرارگیری، ایستایی و شکل ساختمان تقسیم‌بندی می‌شود.
پی ال سی (PLC) یا کامپیوتر دیجیتال در برق صنعتی
پی ال سی مبحثی است که در برق صنعتی بسیار اهمیت دارد؛ چرا که پیشرفت تکنولوژی بر روی هم موثر بوده، به طوری که از دستگاه‌های دیجیتال برای کنترل دستگاه‌های صنعتی استفاده می‌شود. از پی ال سی به دلیل اینکه یکی از تجهیزات به روز است، در بخش برق صنعتی بسیار استفاده می‌شود؛ چون پی ال سی یک دستگاه دیجیتال است که برای کنترل فرآیندهای ساخت مثل مونتاژ و … از آن استفاده می‌شود. علاوه بر برق صنعتی، در صنایع شیمیایی، ساختمان، ماشین، پلاستیک سازی و … از پی ال سی نیز استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از پی ال سی
– ضریب دقت زیاد
– شتاب کارکرد بالا
– امکان برقراری اتصال به شبکه
– انعطاف پذیری بالا
– ایمن و بی خطر
– امکان مدیریت آن با کامپیوتر مرکزی
– امکان خواندن ورودی فرکانس‌ها
– دارای قابلیت انتقال اطلاعات و داده‌ها به سیستم و سایر قطعات صنعتی
وظایف برقکار در برق صنعتی
برای تبدیل شدن به یک برقکار حرفه‌ای، تنها آگاهی به تجهیزات برق در صنعت کافی نیست. یک برقکار صنعتی می‌بایست علاوه بر آشنایی، طریقه کار کردن با انواع سیستم کنترل، مدارهای کنترل روشنایی و حرارت، ترانسفورماتور‌های سه فاز، کار با پی ال سی و … را بلد باشد. تنها دروس تئوری نمی‌تواند به حرفه‌ای شدن شما در حوزه برق صنعتی کمک کند؛ چون برقکاری صنعتی مقداری پیچیده‌تر از برقکاری ساختمانی است و هرگونه خطا و اختلال سیستم یک کارخانه را بر هم می‌زند. برای اینکه بتوانید یک برقکار باتجربه و حرفه‌ای شوید، نیاز دارید که با تجهیزات زیر به‌طور کامل آشنا شوید و طریقه کار با آنها را یاد بگیرید:
- دستگاه برش، فرز و CNC
- هیتر‌های صنعتی
- جرثقیل‌های سقفی
- کمپرسور‌ها
- فن‌های هوا
- کوره‌های القایی یا عملیات حرارتی
- دستگاه پاشش رنگ
- پمپ‌های سیالات
- موتور‌های الکتریکی تک فاز و سه فاز
استاندارد‌های برق ساختمان
استاندارد‌های برق ساختمان دارای اصولی می‌باشند که باید در برق‌کشی رعایت شوند:
رعایت حریم شبکه‌های توزیع برق
برای اینکه برق یک ساختمان به جریان بیافتد، باید ولتاژ را در نظر داشت. ولتاژ‌های شهری معمولا ۲۲۰ ولت هستند. برای ولتاژ ۲۲۰ تا ۳۸۰ ولت به یک سیم ۱.۵ متری نیاز است و برای ولتاژ ۲۰ کیلو ولت می‌بایست از سیم ۳ متری استفاده شود.
کلید محافظ جان
در حوزه برق، به کلید محافظ جان RCD یا RCCB گفته می‌شود. کلید محافظ جان کلیدی است که هنگام اختلاف میان جریان رفت و برگشت، به سرعت مدار را قطع کرده و باعث جلوگیری از جریان گرفتن نیرو می‌شود. طراحی کلید محافظ جان به صورتی است که قبل از آسیب رسیدن به افراد یا وسایل، سریعا مدار را قطع می‌کند. همچنین یکی از اصول برای برق ساختمان، استفاده از کلید محافظ جان با جریان نشستی حداکثر ۳۰ میلی آمپر می‌باشد.
سیمکشی ساختمان
سیمکشی ساختمان باید در تمامی مراحل به جز اعلام حریق، سه سیمی باشد؛ البته ناگفته نماند که بسیاری از اعلام حریق‌ها سه سیمی هستند. سیم مورد استفاده برای پریز‌ها باید ۲.۵ در ۳ میلی‌متر مربع و سیم مربوط به روشنایی ساختمان باید ۱.۵ در ۳ میلی‌متر مربع باشد.
چاه ارت
چاه ارت، چاهی است به متراژ موردنیاز حفر می‌شود و ته آن یک صفحه مسی و سیم مسی که به صفحه متصل شده قرار می‌دهند و سپس اطراف آن را با مواد بنتونیت پر می‌کنند. پس از پر کردن چاه، سیم مسی را تا بیرون چاه می‌کشند و آن را به تابلو تست باکس اتصال داده و سپس به تابلو برق متصل می‌کنند. چاه ارت در هنگام نشت جریان از جان افراد و دستگاه‌های برقی محافظت می‌کند. چاه ارتی که به صورت استاندارد حفاری و اجرا شده است حتما باید کارتکس آن انجام شود و چاه دارای مقاومت ۲ اهم باشد.
استاندارد‌های پریز
حداقل فاصله برای نصب پریز برق از کف ساختمان باید ۳۰ سانتی‌متر باشد و کلید‌ها باید ۱۱۰ سانتی‌متر با کف فاصله داشته باشند. البته اگر قصد نصب پریز بالای شیر گاز را دارید، پریز و شیر‌گاز می‌بایست از هم ۵۰ سانتی‌متر فاصله داشته باشند. همچنین پریزهایی که در پارکینگ و پشت‌بام نصب می‌شوند باید دارای درپوش باشند تا در برابر باران و برف محافظت شوند و رطوبت را به خود راه ندهند.
ظرفیت فیوز
فیوزی که برای روشنایی مورد استفاده قرار می‌گیرد با فیوز کولر گازی متفاوت است. فیوزی که برای روشنایی استفاده می‌شود باید دارای ظرفیت ۱۰ آمپر و ظرفیت فیوز پریز باید ۱۶ آمپر باشد. ظرفیت فیوز کنتور و کولر گازی به ترتیب باید ۲۵ و ۲۰ آمپر باشند.
فضای مرطوب
در صورتی که در ساختمان قرار است وان نصب شود باید از کلید محافظ جان مجزا نیز استفاده کرد. در محیط‌های مرطوب برای هم‌ولتاژ کردن تجهیزات برقی باید هم‌بندی انجام شود. یکی از اصولی‌ترین روش‌های جلوگیری از برق گرفتی در ساختمان، هم‌بندی است.
اتصال خط پریز به فیوز
یک مورد ساده‌ای که همه به آن آگاه‌اند این است که برای هر پریز یک فاز و یک نول نیاز است. بین دو پریز باید دو رشته سیم ۲.۵ متری قرار گیرد و برای هر پریز ۴ رشته سیم وجود دارد که با استفاده از ترمینال به پریز متصل می‌شوند.
بازار کار برق صنعتی
برق صنعتی حرفه‌ای پر درآمد است که وظیفه اصلی آن طراحی و پیاده‌سازی تابلوهای برق صنعتی است. این رشته نه تنها در صنعت، نصب و برنامه‌ریزی تابلوهای برق کاربرد داشته، بلکه در زمینه ساختمان و تاسیسات هم کاربردهای بسیاری دارد و همچنین پیشنیاز تخصص‌هایی مانند هوشمندسازی، اتوماسیون صنعتی و … است. با داشتن مهارت لازم در این حوزه، می‌توان در شهرک‌های صنعتی، کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها، کارگاه‌ها، مراکز تجاری، نظامی، تولیدی و … به عنوان تکنسین برق صنعتی مشغول به کار شد و به تعمیر و نگهداری تابلوهای برق پرداخت.
همچنین می‌توان در اداره برق و نیروگاه‌ها به عنوان برقکار صنعتی استخدام شد. با داشتن جواز کسب می‌توان مغازه‌ای با عنوان تابلوساز برق‌های صعنتی راه انداخت و به طراحی، ساخت و مونتاژ تابلوهای برق مشغول شد. یکی دیگر از راه‌های کسب درآمد در این رشته، برقکار سیار برق صنعتی می‌باشد. این رشته بسیار پر درآمد و در عین حال سخت و پیچیده است. اگر مهارت لازم را داشته باشید این رشته راه‌های درآمد بسیاری دارد.
بازار کار برق ساختمان در ایران از منظری دیگر
فرد فعال در این حوزه، باید آشنایی کامل با تمامی ابزار موردنیاز برق‌کشی ساختمان، قطعات موردنیاز برای برق‌کشی و لوله‌کشی برق ساختمان را داشته باشد. برقکار ساختمان می‌تواند به‌صورت پیمانکاری صفر تا صد کار برق یک ساختمان را بپذیرد و یا به عنوان برقکار در کارخانه‌ها، ادارات و شرکت‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز تجاری و نظامی و … شروع به فعالیت کرده و اموری همچون تعمیر و سرویس تجهیزات الکتریکی را انجام دهد. همچنین می‌توان در کارهای زیر شروع به فعالیت کرد:
– فروش و نصب دزدگیر
– طراحی، سیمکشی و نصب تابلوهای برق
– نورپردازی هوشمند ساختمان
– نصاب صاعقه‌گیر
– نصب سیم ارت
– فروش و نصب دوربین مداربسته
– نصب، سرویس و فروش سیستم اعلام حریق
– نصب درب اتوماتیک
– نصب باسداکت
– نصب کرکره برقی
– نصب و تعمیر آیفون‌های صوتی و تصویری
– راه‌اندازی مغازه الکتریکی
در هر‌کدام از حوزه‌ها که تمایل به فعالیت دارید، از تجهیزات و قطعات باکیفیت استفاده کنید و همیشه نکات ایمنی را به خوبی رعایت کنید؛ چرا که لحظه‌ای سهل‌انگاری و بی دقتی خسارات مالی و جانی به همراه دارد. همچنین خوش قولی، خوشرویی، خوش برخوردی و مشتری مداری و مهم‌تر از همه منصف بودن باعث افزایش مشتری و در نتیجه افزایش و چندبرابر شدن درآمد شما می‌شود.