چرخش دولت‌های عربی به سوی ایران؛ از دلایل امنیتی تا مشوّق‌های سیاسی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری آنلاین سلام آنلاین، کشورهای عربی غرب آسیا اخیراً موضع و سیاست های کلامی خود را در قبال ایران تغییر داده اند. دلایل زیادی برای این تغییر موضع و تعدیل سیاست وجود دارد و کشورهایی مانند عربستان و امارات شرایط خاصی را در سطح ملی، منطقه ای و جهانی پشت سر گذاشته اند. موقعیت هایی که آنها را مجبور می کند در استراتژی های خود تجدید نظر کنند.

به جز شرایطی که در آن رهبران عرب در منطقه با واقعیت های سیاسی روبرو می شوند که قبلاً آنها را درک نمی کردند. در نتیجه بحران بین‌المللی و تحقق واقعیت‌های سیاسی جدید، کشورهای عربی را به تجدیدنظر در ائتلاف، بازنگری در برخی سیاست‌ها و تحکیم تلاش‌ها در سطح منطقه سوق داده است.

پس از سفر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به منطقه، تغییرات و چالش های فراوان واشنگتن در غرب آسیا آشکار شده است. بایدن در تشکیل یک اتحاد منطقه ای علیه ایران شکست خورد و تمایل به ایجاد یک خط نظامی حامی منافع آمریکا در غرب آسیا را به کاخ سفید بازگرداند. علاوه بر این، بایدن حتی رژیم صهیونیستی را نیز ناامید کرد و نتوانست برنامه های معمول ریاض-تل آویو را پیش ببرد. رئیس جمهور آمریکا در مقابل عربستان سعودی قرار می گیرد که دیگر از واشنگتن نمی ترسد و باج خود را پرداخت نکرده است. هیبت و اتحاد سیاسی آمریکا در نشست جده از بین رفت و جهان متوجه شد که گذار کشورهای عربی از درگیری و درگیری به همزیستی با ایران به پایان رسیده است. مقامات و شخصیت های محلی با این چرخش آمدند و با موضع مثبت خود در خصوص بهبود روابط ایران و اعراب، حرکت رهبران منطقه را به این روند تقویت کردند. در زیر به عناصر و انگیزه‌های کلیدی روند اتحاد اعراب نسبت به تهران می‌پردازیم:

عربستان سعودی برای برقراری تعادل بین امنیت و ثبات تلاش می کند

نیاز ایالات متحده برای پیوستن به جهان عرب در بحران جهانی انرژی و تلاش های واشنگتن برای نزدیک کردن روابط با ریاض، عربستان سعودی را حداقل از دو چیز آگاه کرده است. ضعف آمریکا و نفوذ کشورهای عربی. هر دو موضوع ریاض را به کنار گذاشتن اتحاد سنتی خود و پایبندی به سیاست واشنگتن و همچنین تقویت دایره ثبات در سیاست خارجی از طریق تقویت چندجانبه گرایی و برقراری روابط دوستانه با ایجاد توازن با همه قدرت های جهانی سوق داده است. تماس تلفنی اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و محمد بن سلمان، شاهزاده سعودی در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت. تحلیلگران سعودی بر این باورند که سازش در بازار انرژی و همکاری برای حفظ تعادل استراتژیک یکی از مهم ترین دلایل بهبود روابط عربستان و روسیه است و روابط مسکو و ریاض به سطح استراتژیک رسیده است.

جده با حضور آمریکا در عربستان سعودی دیدار می کند

یکی دیگر از چالش های امنیتی عربستان سعودی یمن است. مشکلی که واشنگتن هیچ تمایلی برای حل آن در کوتاه مدت نشان نداده است. جنگ یمن جزو اولویت های سفر بایدن به منطقه نیست و همین کافی است تا ریاض متوجه شود برای خروج از بحران باید به سازوکارهای منطقه ای روی آورد. گفت و گو با ایران بهترین و اصولی ترین راه برای خروج ریاض از یمن است. پیام عربستان برای از سرگیری مذاکرات منطقه ای و پذیرش این موضوع از سوی تهران، گواهی بر درک جدید عربستان از نظم و امنیت است. اگرچه یمن جایی در نگرانی های بایدن در نشست جده ندارد، اما برخی از رهبران عرب موضع خود را در این مورد اعلام کرده اند. به عنوان مثال، عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر، در این اجلاس تاکید کرد که راه حل مسالمت آمیز همیشه گزینه ترجیحی جهان عرب خواهد بود، چه در یمن، چه در فلسطین و چه در جاهای دیگر.

واشنگتن در تشکیل ائتلاف ضد تهران ناکام است

با حضور سران عرب حاضر در نشست جده رئیس جمهور آمریکا در حالی که تهران را به ادعای بی ثبات کردن منطقه توسط ایران متهم کردند. در این دیدار بایدن از ضرورت مبارزه با تروریسم در منطقه صحبت کرد و تاکید کرد که واشنگتن به همکاری با کشورهای منطقه برای مبارزه با تروریسم ادامه خواهد داد. در مقابل، هیچ رئیس دولت عربی از موضع ضدایرانی بایدن حمایت نمی کند و خواستار همکاری با این کشور است. شاهزاده سعودی در اجلاس جده ضمن دعوت از ایران به همکاری با کشورهای عربی گفت: از ایران دعوت می کنیم با کشورهای منطقه همکاری کند نه اینکه در امور داخلی آمریکا دخالت کند. اصول و قوانین بین المللی و همکاری با آژانس بین المللی انرژی “و ما از هرگونه تلاش برای دستیابی به راه حل سیاسی برای طرف یمنی برای پایان دادن به بحران در این کشور حمایت می کنیم.” فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی تاکید کرد که “ناتو” وجود ندارد و هیچ مذاکره ای برای تشکیل ائتلاف منطقه ای با رژیم صهیونیستی وجود ندارد.

سخنان شاهزاده عربستان سعودی در جده

فواز کساب العنزی، تحلیلگر سیاسی سعودی در گفت و گو با اسپوتنیک و در مورد پیشرفت مذاکرات تهران-ریاض خاطرنشان کرد: ویژگی ها نشان می دهد که عربستان سعودی به شدت به سمت اعتماد سازی و پذیرش حرکت می کند. علاوه بر ابزارهای دیپلماتیک فراوانی که وارثان عربستان سعودی و برخی کشورهای همسایه مانند قطر، کویت و عراق دنبال می کنند، سیاست شفافیت و شفافیت را در پیش گرفته اند. وزیر امور خارجه امارات پیشتر اعلام کرده بود که ابوظبی به دنبال احیای روابط با ایران است و ابوظبی در تلاش برای اعزام سفیر خود به تهران است. ناظران توسعه منطقه ای بر این باورند که سکوت رهبران امارات و عمان در نشست جده یک «سیاست آرام» در برابر موضع ضدایرانی بایدن و مخالفت ضمنی با این رویکرد بود.

تل آویو و معجزه عادی سازی با ریاض

با امید فراوان به سفر بایدن به منطقه و حضور در سرزمین های اشغالی، سران رژیم صهیونیستی منتظر کشاندن عربستان به روند عادی بودند، اما فعلا ناامید شدند. علاوه بر رسانه های عبری، رئیس سابق اطلاعات نظامی رژیم صهیونیستی در این تحلیل اعتراف کرد که تل آویو بازنده سفر رئیس جمهور آمریکا به منطقه بوده و عربستان برنده آن بوده است. دلیل چنین موضع و تحلیلی باید موضع قاطع عربستان در قبال موضوع عادی سازی باشد. ریاض اعلام کرده است که تنها راه حلی که ما برای مسئله فلسطین می خواهیم راه حل دو کشوری است و تا زمانی که تل آویو در این مسیر حرکت نکند، روابط ما عادی نخواهد بود. رهبران رژیم صهیونیستی از جمله «رون کوخاو» سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی در پی تفسیر این موضع با رضایت بودند و اذعان داشتند که این رژیم همه چیز را درباره روابط امنیتی خود با عربستان سعودی فاش نخواهد کرد. اما واقعیت این است که تمایل ریاض به تل آویو تعادل مورد انتظار عربستان در منطقه را متعادل نخواهد کرد، بلکه چالش های این کشور را عمیق تر خواهد کرد.

حضور بایدن در سرزمین های اشغالی و گفتگو با نخست وزیر موقت تل آویو

حمایت منطقه ای از آشتی ایران و اعراب

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در روزهای گذشته اعلام کرد که هفته گذشته پیامی از وزیر امور خارجه عراق دریافت کردیم مبنی بر آمادگی طرف سعودی برای تغییر مذاکرات از امنیتی به سیاسی و علنی و ما نیز برای ادامه این مذاکرات اعلام آمادگی کرده ایم. مذاکرات در سطح سیاسی و در نهایت روابط دیپلماتیک به حالت عادی بازخواهد گشت. فواد حسین وزیر امور خارجه عراق با تایید تلاش بغداد برای برگزاری دیدار علنی بین وزرای خارجه ایران و عربستان اعلام کرد که دیدار آتی دو طرف به صورت علنی برگزار خواهد شد. وزیر امور خارجه عراق پیش از این در گفت وگوی تلفنی با امیر عبداللهیان ارزیابی خود از دیدار جده را در میان گذاشت و در خصوص روند مذاکرات ایران و عربستان به تبادل نظر پرداخت.

از سرگیری مذاکرات بین مقامات عراقی و شاهزاده سعودی

مصطفی الکاظمی نخست وزیر در مصاحبه با آسوشیتدپرس ضمن اشاره به اینکه نشست بغداد ایران و عربستان را به هم نزدیکتر کرد، گفت که به نفع عراق کاهش است. تنش‌های منطقه‌ای برای نزدیک‌تر کردن ایران و عربستان سعودی، عربستان سعودی باید تلاش کند. برهم صالح، رئیس جمهور عراق در مصاحبه با سی ان ان گفت که عراق نقشی کلیدی در میانجیگری بین عربستان سعودی و ایران ایفا می کند و اذعان داشت که ما خواستار سازش بین ایران و کشورهای عربی و غلبه بر این موضوع هستیم و چالش محلی برای آن است. کشور به تنهایی امکان پذیر است. مقامات ایرانی مانند وزیر امور خارجه در ارتباط با روابط با کشورهای همسایه و سفر به ایران با تاکید بر اینکه سیاست خارجی دولت سیزدهم بر اساس اصول سیاست خارجی متوازن، روابط دیپلماتیک پرانرژی و پویا استوار است، اسمارت همواره در مورد مسائل منطقه ای بحث می کند. همکاری بیشتر از این نظر اولویت های او را تعیین کنید. به نظر می رسد این چارچوب با توجه به چرخش اعراب به ایران با موفقیت کار کرده است.

انتهای پیام/صفحه