استفتا رهبری در مورد فارکس؛ طبق موازین شرعی معامله کنید
طی چند سال اخیر سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی بین المللی مانند بازار رمزارزها و بورس بین‌المللی فارکس در بین ایرانیان بسیار رایج شده است. بازار فارکس مانند تمام بازارهای مالی می‌تواند منجر به کسب درآمد شود و کسب درآمد قوانین شرعی مشخصی دارد. مراجع تقلید و به‌خصوص رهبر معظم انقلاب، هر کدام فتواهای مشخصی درباره کسب درآمد و انجام معامله در این بازار دارند. در این مطلب استفتا رهبری در مورد فارکس و شرایط شرعی انجام معامله در این بازار را بررسی می‌کنیم.
پیش از مطالعه ادامه مقاله، در نظر داشته باشید که بروکر هایی هستند که حساب های اسلامی در اختیار شما قرار میدهند. یکی از این بروکر ها، لایت فارکس است. میتوانید از آموزش ثبت نام در لایت فارکس استفاده کنید.
آشنایی با بازار فارکس
بازارهای مالی مختلفی در چند سال اخیر در دنیا به‌وجود آمده‌اند که در هرکدام از آن‌ها می‌توان دارایی‌های مشخصی را معامله کرد. بازار فارکس (Forex)، بازاری است که در آن معامله‌گران می‌توانند ارزهای مختلف دنیا مانند دلار، یورو، دینار، پوند و یوان را معامله کنند.
در این بازار معامله‌گران باتوجه به افزایش یا کاهش قیمت یک ارز آن را خریدوفروش می‌کنند. می‌توان گفت بازار فارکس بزرگ‌ترین بازار مالی دنیا است که گردش روزانه آن چیزی در حدود پنج تریلیون دلار است. این بازار برخلاف بیشتر بازارهای مالی برای حضور افراد محدودیتی ندارد و شما میتوانید از هر کشوری در آن معامله انجام دهید.
استفتا رهبری در مورد فارکس
نظر رهبری درمورد بازار فارکس بسته به نوع معاملات انجام شده در این بازار متفاوت است. طبق استفتا از رهبری در مورد فارکس، ایشان فرموده‌اند: « صحت معاملات در بازار فارکس متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است.» همان‌طور که خواندید، انجام معامله طبق نظر رهبری درمورد بورس فارکس مجاز است اما باید ضوابط شرعی و قانونی آن را رعایت کرد. نظر رهبری درباره بازار فارکس بسیار روشن است اما برای ابهام‌زدایی باید با ضوابط شرعی و قانونی انجام این معاملات آشنا شد.
آشنایی با ضوابط شرعی و قانونی بازار فارکس
تمام راه‌های کسب درآمد و انجام معامله در اسلام باید طبق قوانین شرعی مشخصی باشند. درصورتی که انجام معاملات در روشی برای کسب درآمد طبق قوانین شرعی دین مبین اسلام نباشد، درآمد حاصله از آن کار حرام و استفاده از آن جایز نیست.
باتوجه به جدید‌بودن سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی بین‌المللی مانند فارکس، شرایط و احکام شرعی معاملات در آن‌ها کمی مبهم است اما به‌صورت کلی قوانین انجام معامله و کسب درآمد در این بازارها تفاوت خاصی با بازارهای دیگر ندارد. مراجع عظام تقلید نظرات متفاوتی درباره بازار فارکس دارند، برای مثال ممکن است نظر رهبر انقلاب درمورد فارکس با نظر یک مرجع تقلید دیگر متفاوت باشد. در ادامه با برخی از ضوابط شرعی و قانونی بازار فارکس آشنا می‌شویم.
مشخص‌بودن هویت کارگزاران
سرمایه‌گذاری در بازار فارکس به‌صورت آنلاین و از طریق کارگزاران مجازی صورت می‌گیرد. برخی از این کارگزاران هویت مشخصی ندارند و ممکن است بعد از جلب اعتماد سرمایه‌گذاران، سایت یا کانال مجازی خود را پاک کرده و اقدام به کلاه‌برداری کنند. انجام معاملات بورس فارکس با چنین کارگزارانی طبق قوانین شرعی و قانونی نبوده و غیرمجاز و حرام است.
ارائه مدارک واقعی به سرمایه‌گذاران
در مواردی ممکن است کارگزاران با هویت واقعی و مشخص در این بازار فعالیت کنند و سرمایه‌گذاران با اعتماد به آن‌ها، مبالغی را برای سرمایه‌گذاری در بازار فارکس در اختیار آن‌ها قرار دهند. برخی از این کارگزاران با جعل سند، به سرمایه‌گذاران مدارکی را ارئه میدهند که دارایی‌های آن‌ها در بازار فارکس سرمایه گذاری شده است اما در واقعیت از دارایی آن‌ها در معاملات حرام مانند قمار یا قاچاق استفاده کرده‌اند. در چنین مواردی نیز معاملات فارکس و کسب درآمد از آن حرام است.
عدم تعیین شرط‌های حرام
برخی از کارگزارها قبل از عقد قراداد، شرط‌هایی مانند قراردادن سرمایه در بانک برای دریافت سود ربا در زمانی که معاملاتی انجام نمی‌شود را تعیین می‌کنند که خلاف شرع است و انجام چنین معاملاتی حرام و خلاف قانون است. افراد نمی‌توانند از سود چنین معاملاتی استفاده کنند؛ چرا که خلاف شرع و قانون است.
در برخی موارد هم سرمایه‌گذاران شرط‌های حرامی را بری عقد قرارداد تعیین می‌کنند. برای مثال برخی سرمایه‌گذاران شرط می‌کنند که فقط در سود انجام معاملات سهیم هستند. تعیین چنین شرطی مصداق بارز ربا است و در دین مبین اسلام، ربا یکی از بزرگ‌ترین گناهان می‌باشد.
فتوای دیگر مراجع درباره بازار فارکس
در دین اسلام افراد می‌توانند مرجع تقلید متفاوت از هم داشته باشند و به همین علت نظر دیگر مراجع تقلید هم درباره بازار فارکس اهمیت دارد. مراجع محترم تقلید هر یک فتواهای مشخصی در زمینه سرمایه‌گذاری در بازار فارکس دارند که عبارتند از:
- آیت‌الله صافی گلپایگانی: براساس نظر مرجع گران‌قدر آیت‌الله صافی گلپایگانی، انجام معاملات در بازار فارکس صحیح نمی‌باشد؛ چرا که معامله در بازار مذکور صوری است
- آیت‌الله نوری همدانی: از نظر آیت‌الله نوری همدانی معاملات در بازار فارکس صورت شرعی ندارد
- مرجع گران‌قدر آیت‌الله سیستانی: طبق نظر آیت‌الله سیستانی افراد اجازه ورود به بازار فارکس را ندارند و انجام معاملات در این بازار جایز نمی‌باشد
- آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی: از نظر آیت‌الله مکارم شیرازی بازار فارکس شرایط شرعیه معاملات را ندارد و انجام معامله در آن جایز نیست
استفتا رهبری در مورد فارکس؛ طبق شرایط خاص جایز است
رهبر انقلاب معامله در فارکس را درصورتی که طبق ضوابط شرعی و قانونی باشد جایز دانسته و می‌فرمایند: «مبادله ارزی با ارز دیگر که هم‌جنس هم نیستند اگر منع قانونی در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله هم حلال است.» اما در ادامه اشاره می‌کنند که «اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله‌گر اگر بعنوان قرض دادن به معامله‌گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در اینصورت بر طبق حکم شرعی فارکس، چنین معامله اى از سوی کارگزار براى معامله‌گر صورت شرعى ندارد.»
می‌توان نتیجه گرفت انجام معاملات در بازار فارکس از نظر رهبر انقلاب مجاز است اما به شرطی که افراد هیچ یک از ضوابط شرعی و قانونی در انجام این معاملات را زیرپا نگذارند. پیشنهاد می‌شود برای این که درآمد شما از معامله در فارکس حلال باشد، به‌صورت شخصی و بدون دادن دارایی خود به دیگران، در این بازار مالی بین‌المللی سرمایه‌گذاری کنید.