رسم هدیه‌دادن و کارت تبریک‌های نوروز

امسال بزرگان زیادی را در عرصه فرهنگ، هنر و ادبیات از دست داده ایم. خاطرات زنده استاد آذرتاش آذرنوش مرد بزرگی است که راوی فرهنگ ایرانی در متون عربی به شمار می رود.

منبع مهمی که می تواند مطالعه و تحقیق این مرد بزرگ را در این مورد بیان کند، کتابی است با عنوان «التحف و الهدایه» نوشته دو برادر ادبی ساکن در موصل در اواسط قرن چهارم. . این کتاب در مورد نقاشی هدیه در زمان ها و مناسبت های مختلف سال است. چون در آن زمان آثار ادبی از شعر و کلام می آمد.
از امروز اگر کسی کارت تبریک جمع کند، مجموعه ای خواندنی و نمادی از ادبیات و هنر معاصر محسوب می شود. برخی از این آثار توسط جربزه دار، مدیر انتشارات اساطیر گردآوری شده است که امیدواریم روزی منتشر شود.

خیابان ظهیرالاسلام تا چندی پیش مرکز فروش کارت پستال های تبریک نوروزی در اشکال و طرح های مختلف بود. برخی از کارت ها سفید و برخی از متن به زیبایی ترکیب شده است. یکی از پرطرفدارترین ناشران کارت نوروزی میرباقری نشر گویا است که با سرگرمی و خلاقیت به این سنت ادامه می دهد. با این حال، پیام رسانی و شبکه های مجازی این پیاده سازی را کند کرده اند.

اما حتی در آن فضا هم می توان آن را تعقیب کرد. اما اگر به دنبال تاریخ متون تبریک در قرن اول پس از اسلام در سرزمین های اسلامی باشد، این کتاب یکی از پرخواننده ترین هاست. اگرچه ویراستار اثر خود را به «امت عرب خالده» تقدیم کرده است، اما کل کتاب سرشار از اطلاعات روایی و هدیه دادن در نوروز و مهرگان، عید بزرگ ایرانیان است.

دکتر آذرنوش دور کلمه فارسی در کتاب خط کشی کرد. تقریباً هیچ صفحه ای به این معنا باقی نمانده است. واژه هایی مانند لاجورد، پرنده، فیروزه، سوسن، توسکا، سرخ، اسطوخودوس، تخت، اما بیشتر این واژه ها همان نوروز و بی مهرگان است. این هدایا گاهی شعر و نوشته به مناسبت عید نوروز است.

در همین کتاب نام ابوحفان مهزمی متوفی 255 آمده است. بین دوستان و عاشقان اهل بیت و عید نوروز رابطه مشترکی وجود داشت و به همین دلیل برخی از پرفروش ترین نسخه های قرآن کریم در سال های قبل از انقلاب با عهدنامه نوروزی همراه بود. به عنوان مثال، قرآن معروف در نسخه خطی عباس مصباح زاده از جاویدان، نشریه علمی کثیرالانتشار، و در بهره مندی از این قرآن «قانون نوروز برگرفته از چهل سوره علامه مجلسی» است.

علامه مجلسی یکی از علمای متعددی بود که در زمان تشکیل حکومت صفویه نوروز را تألیف و منتشر کرد و روایات دینی آن را تبیین کرد. حتی در کارهای حقوقی علمای غیر ایرانی هم از این قبیل موارد زیاد است. یکی از حسنات جمع آوری احادیث و اطلاعات مربوط به نوروز در حوزه قضایی مرحوم آیت الله گلپایگانی بود: معروف.

معقول نیست که عقاید محدثین مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان به آداب و اعمال نوروزی اختصاص داشته باشد. به همین دلیل است که بسیاری از مردم نوروز را در کنار حرم امام رضا (ع) می گذرانند. چون وصی آن حضرت نیز در ایام نوروز اعلام شده بود، آن بزرگوار سکه ای که به نام ایشان حفر شده بود را برای صلح به دعبل خزاعی سپرد.

نکته این است که فرزند این شاعر نامدار حسن دبل در همان کتابی که آذرنوش در دست داشت و از نوروز می گفت برای مدح فردی شعری سروده است. یکی از محکم‌ترین پیوندهای نوروز و اسلام، دعای ویژه توزیع سال است که در آن چادر زیبا و شیک به خط «ام سلمه» دختر فتحعلی شاه قاجار در موزه ملک تهران نگهداری می‌شود. هران همین الان بهترین زمان است
عید نوروز مبارک.

* چاپ در شرق