یکی از مسائلی که ممکن است والدین برخی از کودکان را دچار دغدغه کند، بیش فعالی و بیقراری فرزند آن‌هاست. شناخت این اختلال و آشنایی با روش‌های بهبود آن می‌تواند برای این والدین بسیار کمک‌کننده باشد. در این مقاله از به بررسی درمان بیش فعالی با طب سنتی می‌پردازیم.
معرفی بیش فعالی کودکان
شاید علاقمند باشید درمورد اختلال بیشتر بخوانید.
در طب سنتی، کودکان بیش فعال معمولا با توصیفاتی از جمله فعالیت بدنی بالا، شیطنت، پرحرفی و… توصیف می‌شوند و کودکانی باهوش قلمداد می‌شوند که می‌توانند والدین خود را با سوالات و جنب و جوش خود زله کنند.
از علائم بیش فعالی می‌توان به بیقراری، پرحرفی، سوالات زیاد و حواس پرتی اشاره کرد.
اختلال بیش فعالی نقص توجه، بروز جسمی ندارد و اختلالی ذهنی است. بنابراین خیلی اوقات والدین این اختلال را به حساب بچگی کردن کودک یا خصوصیات شخصیتی می‌گذارند و تصور می‌کنند که با افزایش سن، کودک رفتارهای بیش فعالانه خود را ترک و فراموش می‌کند. همچنین این کودکان معمولا در زمینه پرحرفی، شیرین زبانی‌های زیادی نیز دارند که همین از عللی است که گاهی والدین را برای اقدام به درمان مردد می‌کند.
اختلال بیش فعالی بروز جسمی ندارد و اختلالی ذهنی است و عدم توجه و درمان مناسب ممکن است در آینده و بزرگسالی باعث مشکلات اجتماعی افراد مبتلا به آن شود.
اما نباید فراموش کرد که کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه، حتما باید درمان‌های مناسب دارویی و غیر دارویی را دریافت کند. در غیر این صورت ممکن است در آینده باعث از دست دادن موقعیت‌های شغلی یا روابط انسانی ارزشمند به علت عدم توانایی کنترل افکار، احساسات و تمرکز شوند. این موارد و سرخوردگی‌های دیگری که کودک تا بزرگسالی تحمل می‌کند، می‌تواند زمینه بیماری‌های دیگری مثل افسردگی یا اختلالات اضطرابی را نیز فراهم کند. بنابراین بهتر است اختلال بیش فعالی در زمان طلایی درمان یعنی از حدود ۳ تا ۷-۸ سالگی درمان شوند.
البته این نکته قابل ذکر است که هر کودک پرجنب و جوشی، بیش فعال نیست. تشخیص این اختلال در کودکان را حتما باید به پزشک فوق تخصص اعصاب و روان اطفال بسپارید.
برای مشاهده لیست انواع محصولات گیاهی جهت می‌توانید از طریق لینک زیر اقدام کنید:
علل بیش فعالی در طب مدرن
برخی از علل مرتبط با رفتارهای والدین پیش از تولد کودک بیش فعال:
- مصرف الکل، مواد مخدر یا دخانیات در دوران بارداری
- زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد
- قرار گرفتن در معرض سرب و سموم دفع آفات در سنین جوانی
علل بیش فعالی در طب سنتی
کودک بیش فعال در طب سنتی، دچار غلبه خشکی و گرمی است. این گرمی و خشکی ممکن است در زمینه غلبه صفرا یا سودا در کودک باشد. مزاج خود کودک می‌تواند در طی سال‌های زندگی دچار عدم تعادل شده باشد، اما همان طور که در طب مدرن نیز اشاره می‌شود، رفتار و سلامت مزاج پدر و مادر کودک، بسیار در سوء مزاج گرم و خشک کودک موثر است.
به عنوان مثال اگر مادر در حین بارداری یا شیردهی گرمی مزاج بالا و بیشتر از حد سلامت داشته باشد، از نظر طب سنتی این مورد می‌تواند باعث ابتلای کودک به اختلال بیش فعالی و نقص توجه شود. به عنوان مثال، اگر طبیعت مادر (و حتی پدر)، مکان و فصل مصرف، گرم باشد، توصیه می‌شود کندر مصرف نشود چرا که احتمال بیش فعالی در کودکی را بالا می‌برد.
طب مدرن و طب سنتی، برای اختلال بیش فعالی و نقص توجه درمان‌های دارویی و غیر دارویی مختلفی را توصیه می‌کنند. برخی از رفتارها عادت هستند و تغییر عادت نیاز به زمینه‌سازی دارد. البته برخی نیز بر اساس مزاج کودک شکل گرفته است ولی کاملا با تغییر نگرش به آن رفتار و رژیم غذایی و گاهی دارو قابل کنترل است.
تغذیه کودک بیش فعال
به طور طبیعی، کودکان طبیعت گرم و تر دارند. یعنی حتی در کسی که مزاج ذاتی دیگری دارد، کودکی سنی است که بیشترین حرارت و رطوبت را تجربه می‌کند. منتها اگر این حرارت از کنترل خارج شود و با خشکی همراه شود، می‌تواند منجر به بدخلقی و بداخلاقی، خشکی پوست، یبوست، بدخوابی و بیش فعالی شود.
برای درمان بیش فعالی با طب سنتی از مهم‌ترین نکات توجه به تغذیه مناسب کودک است.
- بنابراین طب سنتی توصیه می‌کند کودکان بیش فعال حتما مصرف خوراکی‌های صفرازا و سودازا را محدود کنند.
- بهتر است کودک بیش فعال اصلا از غذاهای آماده و فست فود، نوشابه و چای و قهوه و… استفاده نکند.
- همچنین طب سنتی توصیه می‌کند که تا حد امکان مصرف خوراکی‌های حاوی طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌دهنده (مثلا برخی رنگ‌دهنده‌های قرمز) و مواد نگهدارنده (مثل اسید بنزوئیک) محدود شود.
- کودک بیش فعال معمولا وسط غذا خوردن بلند می‌شود و بازیگوشی می‌کند. محیط زمان غذا را ارزیابی کنید تا روش‌های کاهش حواس پرتی را از طریق تغییر مکان نشستن یا محدود کردن وسایل الکترونیکی شناسایی کنید.
- بهتر است حجم وعده‌های غذایی کم باشد اما به دفعات بیشتر.
- بهتر است خوراکی‌های مناسب جایگزین هله هوله شوند. مثلا اگر سنجد بجای تنقلات بی‌ارزش و مضر (چیپس و پفک و…) مصرف شود، یکی از بهترین تنقلات برای کودکان بیش فعال خواهد بود.
- محدود کردن مصرف قند و شیرینی هم در این کودکان ضروری است.
اندازه‌گیری قد و وزن کودک بیش فعال باید به طور منظم انجام و ثبت شود. داروهایی که در درمان استفاده می‌شوند ممکن است باعث بی‌اشتهایی و در نتیجه مصرف ناکافی انرژی و کند شدن رشد شوند، به خصوص با استفاده طولانی مدت.
همچنین توصیه می‌شود که سطح املاح و ویتامین‌های کودک بیش فعال با انجام چکاپ‌های منظم بررسی شود.
یک داروی گیاهی برای درمان بیش فعالی حاوی رازک، گل ساعتی، آکاسیا، ویتامین ب۶، منیزیم و فسفر برای بهبود بیماری بیش فعالی در کودکان است که باعث افزایش تمرکز شده و حواس‌پرتی، بیقراری و استرس را در کودکان کاهش می‌دهد.
امگا سه و اسیدهای چرب، آهن، ویتامین‌های گروه ب (مخصوصا ب۶، ب۵)، زینک و منیزیم، مواردی هستند که سطوح کم آن‌ها با تشدید علائم بیش فعالی مرتبط است. بنابرین اصلاح سطوح این ویتامین‌ها و املاح در کودک بیش فعال ضروری است.
مخصوصا در این کودکان کمبود زینک بسیار شایع است (به طور خاص در کشورهای خاورمیانه). که به خودی خود ممکن است علائم یبش فعالی را تشدید کند و همچنین می‌تواند باعث شود درمان دارویی در این کودکان ناموفق باشد. برای درمان کمبود زینک ممکن است مصرف مکمل یا خوراکی های غنی از زینک (مثل گوشت قرمز یا برخی سبزیجات) لازم باشد.
برای جبران کمبود اسیدهای آمینه می‌توان از تخم کتان، ماهی و کنجد در برنامه غذایی بهره گرفت. اسید آمینه تریپتوفان نیز از مواردی است که سطح پایین‌تری در کودکان مبتلا به بیش فعالی دارد. بنابراین ممکن است پزشک توصیه به مصرف خوراکی‌های غنی از تریپتوفان، مثل مرغ کند.
ورزش
کودکان بیش فعال به خودی خود فعالیت زیادی دارند که منجر به خشکی مزاج آن‌ها می‌شوند. با این حال انجام فعالیت‌های خاص برای افزایش دقت در این کودکان، در دراز مدت ضروری و بسیار مفید است.
از روش‌های درمان بیش فعالی انجام فعالیت‌های با دست و پا مثل خمیربازی، نقاشی و… است.
تمرین‌های حرکتی شامل حرکات درشت مانند پرش، طناب‌بازی، دوچرخه سواری، پرتاب توپ با دستان و پاها، و… نیز تمرین‌های حرکات ظریف در انگشتان دستان و پاها شامل خمیربازی، شن‌بازی، تمرین‌های نوشتاری همانند نقاشی و ترسیم انواع اشکال هندسی ساده و پیچیده
درمان گیاهی بیش فعالی
والدین کودک بیش فعال برای کمک به تعدیل مزاج فرزندشان می‌توانند از نوشیدنی‌های خوشمزه‌ای مثل آب هویج، آب انار، آب زرشک و… کمک بگیرند. بخور بنفشه، شربت زعفران و آب لیمو و عسل نیز از مواردی هستند که پزشک متخصص طب سنتی ممکن است برای کودک بیش فعال تجویز کند. سبزیجات و میوه‌های سرد مثل مرکبات و کاهو نیز توصیه می‌شوند.
بادام شیرین
گل ساعتی
علف چای
مصرف فرم‌های خوراکی علف چای (مثل دمنوش و چای) از نسخ رایج درمان بیش فعالی با طب سنتی است. البته میزان مصرف باید به دقت برای کودک تعیین شود.
گیاهان آرام بخش مثل بابونه، رازک، سنبل الطیب یا بادرنجبویه ممکن است برای کنترل علائم مختلفی از جمله بدخوابی یا اضطراب و بیقراری در کودکان بیش فعال استفاده شوند.
اهورا دارو یک داروی گیاهی برای کنترل رفتار کودکان بیش فعال و افزایش تمرکز آن‌ها است. این شربت که حاوی عصاره‌های بادرنجبویه، گل ساعتی، رازک و… می‌باشد، در کنترل ترس، عصبانیت، استرس و هیجانات کودکان نیز موثر است.
ماساژ
طب سوزنی و بیش فعالی
یکی از روش‌های درمان بیش فعالی استفاده از طب سوزنی است که باید پزشک آن را تجویز کند.
خواب کودک بیش فعال
کودکان بیش فعال ممکن است به علت خشکی و گرمی مزاج، کم خواب باشند و یا کیفیت خواب بدی داشته باشند. کودک حتما باید در زمان مناسب در محیط آرام و بدون سر و صدا، بوی شدید یا نور به خواب رفته و حدود ۹ تا ۱۰ ساعت خواب مفید داشته باشد.
کودکان حاوی عصاره آگاو، اسطوخودوس و بابونه بوده و برای درمان بی‌خوابی شبانه و ایجاد خواب طبیعی در کودکان بسیار مؤثر است.
حجامت
حجامت ممکن است در برخی موارد برای درمان بیش فعالی توصیه شود. حجامت برای کودک بیش فعال فقط در صورتی مورد تایید است که توسط پزشک متخصص طب سنتی توصیه و انجام شود.
اگر در حال مطالعه این مقاله هستید پس احتمالا دنبال راه درمانی مناسبی برای کودک خود می گردید. مطالعه این مقاله کمتر از ۱۰ دقیقه از شما زمان می گیرد ولی قبل از شروع توضیحات درمان بیش فعالی با داروهای گیاهی و طب سنتی نیاز هست درباره چند نکته با شما صحبت کنم. البته این متن خلاصه شده متن اصلی است، بنده که پیشنهاد می کنم قبل از مطالعه این مقاله مقاله اصلی را مطالعه کنید. {مدت مطالعه مقاله اصلی ۲۰ دقیقه}
وقتی شما با مقوله بیش فعالی بصورت کامل آشنا شوید می توانید به راحتی این مسئله را درک کنید که طب سنتی در چه حیطه هایی می تواند به اختلال کودک شما کمک کند و در چه حیطه های دیگری باعث تشدید، بدتر شدن اختلال او و از دست رفتن زمان طلایی درمان کودکتان بشود.
شما از جمع خانوادگی، دوستان یا افرادی که در خیابان می بینید، سوال بپرسید که بیش فعالی یعنی چه؟ قسمتی عمده ای از مردم به پر تحرکی کودک و قسمتی هم احتمالا به عدم تمرکز او اشاره می کنند اما حیطه تعریف بیش فعالی گسترده تر از این تعاریف عمومی هست.
اولین نکته: اختلال ها مانند سدی در برابر پیشرفت افراد قرار می گیرند.
همه انسان ها با اختلال های مختلف به دنیا می آیند اما در زمان های گذشته زندگی ها ساده تر بود و جامعه انسان ها را به چالش نمی کشید پس اختلال ها هم چندان به چشم نمی آمدند. شغل های ساده ای مثل بنگاه داری، بقالی، لباس فروشی، لبنیاتی، نجاری، باغبانی، کشاورزی، شیشه بری و … نه تنها چالش خاصی نداشتند بلکه می توانستند کفاف خانواده های چند نفری را بدهند.
این روزها استخدام در شرکت ها نیازمند داشتن مدارک و تخصص های مختلف در کنار روابط عمومی بالاست. متخصصین و افراد حرفه ای که نتوانند خود را با سرعت و فرهنگ های سازمانی هماهنگ کنند به مرور زمان ماندن و حفظ شغل در شرکت ها برایشان سخت می شود و جایگزین می گردند. در اینجاست که اختلال ها نقش بازدارنده ها را بازی می کنند و مانند سدی در برابر درک افراد از محیط قرار می گیرند برای مثال یکی از خصوصیات کودکان بیش فعالی رها کردن کارها در نیمه راه یا عدم توانایی برای انجام درست کارها است، پس هر چقدر این کودک در بزرگسالی نیروی متخصصی باشد ولی نتواند کارها و وظایف خود را به درستی انجام دهد به مرور از سازمان حذف می شود.
تصور کنید معلمی در حال تدریس در کلاس هست، اختلال در کودکان باعث می شود نتوانند تمرکز لازم برای دریافت آنچه معلم تدریس می کند را داشته باشند. دقیقا مانند سد یا دیواری در برابر درک آنچه در محیط در حال اتفاق افتادن هست.
کودک دارای اختلال درک ناقصی از جریانات محیط دارد:
- درک ناقص از محیط منجر به پرازش ناقص
- پردازش ناقص منجر به نتیجه گیری غلط
- و نتیجه گیری غلط منجر به رفتار ناسازگار با محیط می شود
دومین نکته: اختلال ها خود به خود درمان نمی شوند
درمان هر اختلالی در کودکان دارای زمان طلایی هست. نباید این زمان طلایی از دست برود. کودکان بیش فعال هر زمانی می توانند تحت درمان بیش فعالی قرار گیرند اما زمان ۳ تا ۸ سال بهترین زمان درمان بیش فعالی در کودکان است.
بسیاری از خانواده ها وقتی به ما مراجعه می کنند که به مشکلات اساسی برخورده اند و زمان طلایی درمان را از دست داده اند. درمان برای آن ها سخت تر، طولانی تر و پر هزینه تر می شود چون کودک بخاطر اختلال هایش سرخورده و احساساتش سرکوب شده است و نسبت به درمان یک گارد یا واکنش منفی دارد.
وقتی از خانواده ها دلیل این تاخیر را می پرسیم آن ها اصولا می گویند، خیلی ها گفتند بزرگ بشود خوب می شود، مشکلاتش درست می شود. پاسخ به این خانواده ها ساده است. هیچ اختلالی خود به خودی درمان نمی شود.
کودکان باهوش هستند با آزمون خطا، به مرور زمان به نقاط ضعف یا اختلال خود واقف می شوند و اگر بابت آن ها سرزنش نیز بشوند، یاد میگیرند که آن ها را بروز نمی دهند در نتیجه حیطه عملشان محدود می شود و با دنیای بیرون کمتر می توانند ارتباط برقرار کنند، سرخورده می شوند در این لحظه ست که خانواده ها فکر می کنند کودک آرام شده در صورتی که علائم یک کودک سرخوردگی و یک کودک آرام اصولا یکسان هستند، هر دو انگار درون گرا هستند پس به همین راحتی کودکان اختلال خود را از شما مخفی می کنند البته که در برخی مواقع اختلال ها با رفتارهای پرخاشگرانه ادامه پیدا می کنند.
سومین نکته: بیش فعالی فقط مخصوص خانواده شما نیست
لطفا به این تصویر نگاه کنید، این تصویر نشان دهنده نرخ کودکان بیش فعال تا ۱۴ سالگی در کشورهای مختلف هست. پس بدانید که بیش فعالی فقط مختلف خانواده شما نیست و تمام جهان درگیر این موضوع هستند.
با توجه به تصویر بالا، تشخیص بیش فعالی در آمریکا بخاطر نرخ تشخیص بالاتر، بسیار دقیق تر از باقی کشورها انجام می شود پس اگر به آمار آمریکا استناد کنیم از هر ده کودک یک کودک احتمال دارد بیش فعال باشد.
تعریف بیش فعالی
به تصویر پائین نگاه کنین، اگر کودکی هر سه نشانه زیر را برای ۶ ماه در مکان های مختلف (خانه، مهمانی، مدرسه و … از خود بروز دهد به او کودک بیش فعال می گویند.
اگر کودکی دارای یکی از سه اختلال زیر باشد ولی همزمان هر سه اختلال را نداشته باشد بیش فعالی نیست ولی قطعا اختلال دارد. پس کودکانی که دارای اختلال هستند خیلی بیشتر از کودکان بیش فعالند اگر کودکان بیش فعال ۱۰ درصد جامعه کودکان باشند، کودکان دارای اختلال بیش تر از ۱۰ درصد هستند.
صحبت درباره بیش فعالی و علائم آن بسیار گسترده هست در این قسمت بصورت خلاصه به توضیح برخی از این علائم می پردازیم ولی پیشنهاد می کنیم مقاله اصلی علائم بیش فعالی در کودکان را مطالعه کنید که جامع درباره این موارد توضیح داده شده است (مدت مطالعه مقاله ۱۷ دقیقه).
کودکان پرتحرک
اولین نشانه بیش فعالی که عموم جامعه درباره کودکان بیش فعال می شناسند، پرتحرکی است اما تصور غلطی است، کودکانی که دارای هوش بدنی – جنبشی بالا هستند نیز کودکان پرتحرکی هستند.
کودکان بی توجه
اصولا کودکان بی توجه در مدرسه بهتر شناسایی می شوند اما این کودکان در هر سنی فراموشکار هستند و اصولا وسایل خود را مکان های مختلف جا می گذارند.
این کودکان در انجام فعالیت های مدرسه انقدر بی توجه هستند که به مشکلات اساسی بر می خورند. برخی کودکان دارای اختلال بی توجهی در یک لحظه به چندین مسئله مختلف فکر می کنند.
کودکان با رفتارهای تکانه ای
تکانشگری یا رفتار تکانشی، به رفتاری پر ریسک، بدون پشتوانه فکری و منطقی و نامتناسب با موقعیت گفته می شود که خطری برای خود فرد یا دیگران نیز ایجاد می کند. اگر تکانشگری در سنین پائین درمان نشود احتمال دارد در برخی رفتارهای زیر خودشان را نشان دهند.
- این کودکان پیش بینی ناپذیر هستند
- آن ها به خود و دیگران آسیب می رسانند
- از مسئولیت، وظیفه یا شغل خود بصورت ناگهانی خارج می شوند
- در گفتار و رفتار خود تعادل ندارند
- بدون آینده نگری ولخرجی می کنند
- در حین تماشای صحنه های ورزش هایی مانند فوتبال، ماشین و موتورسواری و … هیجانات ناگهانی از خود بروز می دهند
- این کودکان بیش از حد یا خوردن یا می نوشند
- نداشتن صبر و تحمل کافی برای انجام یک کار یا منتظر ماندن ندارن
تا بدینجا شما با این سه علامت اصلی آشنا شدید، کودکان بیش فعالی همزمان ۳ علائم بیش فعالی، بی توجهی و رفتارهای تکانه ای را با هم دارند.
روش درمان هر کدام از این علائم با دیگری متفاوت که فقط از طریق درمان های علمی می توانید امید به درمان کم عوارض، ماندگار و بدون بازگشت داشته باشید. کودکی که از مسئولیت و وظیفه خود فرار می کند، یا بدون آینده نگری ولخرجی می کند، یا حتی کودکی که پیش بینی ناپذیر است نیاز به درمان های پیچیده ای مانند رفتار درمانی یا کاردرمانی دارند. درمان های سنتی قدرت و تمرکز لازم برای اثرگذاری بر این نوع اختلال ندارند.
اکیدا به خانواده های عزیز توصیه می کنیم برای درمان کودکان بیش فعال خود حتما ابتدا با درمانگران مشورت کنند در برخی موارد ما در موسسه دیده ایم که خانواده ها برای درمان بدون دارو پیش ما می آیند، در عین حال از درمان گر قبلی تجویز دارو گرفته اند یا همزمان از طب سنتی نیز استفاده می کنند.
جدا از این بعد درمان اختلال در کودکان، توجه داشته باشید برخی از داروها و درمان های سنتی با هم تداخل دارند و تجویز آن برای کودکان بایستی زیر نظر درمانگر انجام شود.
درمان اختلال در کودک، یک بازه طلایی دارد با از دست رفتن این دوره طلایی درمان پرهزینه تر و طولانی تر خواهد بود با درمانی های غیرتضمین شده این پنجره طلایی درمان را از دست ندهید.
دلیل اصلی توضیح ابتدایی این مقاله این است که خانواده ها تفاوت درمان و کنترل را خوب دریابند، رفتارهای تکانه ای یا کم توجهی، ریشه در ذهن کودک دارند که برای مثال با کاردرمانی درمان می شوند، برخی تجویزها در طب سنتی فقط می تواند به کاهش علائم آن هم در برخی حوزه ها در کودک بیش فعال کمک کند که یک روش کنترلی هست و روش درمانی نیست.
با گذشت از زمان طلایی درمان، درمان پر هزینه تر، طولانی تر و مشکل تر خواهد شد. به خانواده های عزیز پیشنهاد می کنیم درمان قطعی و مطمئن را در اولویت قرار دهند و حتما با مشاورین این امر مشورت کنند.
در مرکز درمانی فرزندان برتر، تمام درمان ها بدون دارو، تضمین شده با کمترین عوارض جانبی انجام می شود.
تیم تحقیقاتی نورولند برای آشنایی و تفهیم بهتر اختلالات رشد مختص سنین کودکی به ویژه بیش فعالی، محتویات بسیاری درباره علائم و شواهد هشدار دهنده بیش فعالی، روش های درمانی آن با دارو و بدون استفاده از دارو، تفاوت این اختلال با اوتیسم و… تهیه کرده است که مطالعه آن به تمامی خانواده ها به ویژه زوج های جوان که فرزند خردسال دارند توصیه می شود. تمرکز این نوشتار بر توضیح اجمالی درباره درمان بیش فعالی با کمک راهکار های طب سنتی است که در آن به دیدگاه پزشکان این حیطه نیز گریزی زده می شود.
البته باید یادآوری کنیم تیم نورولند خود هیچ پیش زمینه ای درباره درمان بیش فعالی در طب سنتی ندارد و چنان چه قصد الگو برداری از این متد ها و راهکار های درمانی دارید، حتما قبل از اقدام، نظر پزشک معالج را جویا شوید تا با کسب اطلاعات بیشتر در این باره تصمیم بگیرید، زیرا ممکن است استفاده از این راهکار های خانگی با درمان های دارویی و سایر خدمات پزشکی تداخل داشته باشند و سبب افزایش علائم و رفتار های نامطلوب کودک بیش فعال نیز بشوند.
خانواده های عزیز در قسمت های بعدی هم بصورت خلاصه درباره بیش فعالی صحبت می کنیم و در میانه های مقاله به بحث درمان بیش فعالی با طب سنتی می پردازیم اگر نیازی به مطالعه بیش تر بیش فعالی ندارید. پیشنهاد می کنیم روی لینک روبرو کلیک کنید و به قسمت درمان با طب سنتی بروید.
اختلال بیش فعالی چه علائمی دارد؟
از خصوصیات اصلی کودکان بیش فعال، جنب و جوش فراوان، انجام حرکات تکانشی، عدم تمرکز و دقت کافی و ناتوانی در کنترل خود، عنوان شده است.
بیش فعالی از جمله اختلالات رشدی کودکان محسوب می شود که شیوع آن روز به روز در حال افزایش است به طوری که نتایج آمار ها از ابتلا ۳ کودک از هر ۲۰ کودک خبر می دهند.
یکی از عوامل تاثیر گذار در میزان فراوانی این اختلال، جنسیت عنوان شده است به طوری که بیان شده است پسران در حدود ۳ برابر بیشتر از دختران با آن درگیرند.
در صورتی که تمایل دارید از علائم و رفتار های خاص کودکان بیش فعال اطلاعات بیشتری کسب کنید، پیشنهاد می کنیم سایر مطالب سایت را که در آن ها به طور مفصل به این موضوع پرداخته شده است، از دست ندهید.
تفاوت شیطنت های کودکان و علائم رفتاری اختلال بیش فعالی در چیست؟
با توجه به اینکه شناخت بسیاری از مردم و به ویژه والدین از اختلال بیش فعالی پایین است، با مشاهده رفتار های شیطنت آمیز کودک او را بیش فعال می نامند.
در صورتی که چنین چیزی درست نیست و نباید به هر کودک پر جنب و جوش لقب بیش فعال داد زیرا بین این دو تفاوت های بسیاری وجود دارد. از جمله اینکه کودک بیش فعال به قدری انرژی دارد که قادر نیست بدون تحرک و در حال سکون بر جایی بنشیند و تمایل عجیبی به انجام کار خرابی دارد به حدی که والدین را کلافه و عصبی می کند.
هم چنین از دیگر علائم مشهود کودکان بیش فعال، عدم تمرکز، انجام حرکات تکانشگری بدون فکر قبلی، تحرک و فعالیت مداوم، مشکلات عصبی، سرعت پایین در یادگیری امور، افسردگی، پر حرفی، علاقه به انجام امور خطرناک و… عنوان شده است.
در صورتی که والدین نسبت به مشاهده این قبیل علائم بی تفاوت بوده و آن ها را جز مراحل رشد تلقی کنند، درمان به موقع به تعویق می افتد و کودک با این مشکل وارد محیط آموزشی مانند مهد کودک و مدرسه می شود که به دلیل وجود این علائم روند آموزشی نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.
از رفتار های خاص این کودکان در محیط مدرسه، نبود تمرکز و دقت در زمان انجام تکالیف درسی است که یادگیری آن ها را کاهش می دهد. هم چنین به دلیل انرژی زیاد نمی توانند روی صندلی خود بنشینند و با بلند شدن متوالی، نه تنها تمرکز خود، بلکه نظم کلاس را به هم می زنند. به همین دلیل در مدرسه نیز چندان محبوب نیستند و اغلب بدون داشتن دوست صمیمی، تنها می مانند.
در صورتی که تمایل دارید از نحوه برخورد درست با کودک بیش فعال در مدرسه و افزایش بازده آموزشی آنان مطلع شوید پیشنهاد می شود که مطلب موجود در سایت “کودکان بیش فعال در مدرسه” را مطالعه کنید.
علت بروز بیش فعالی چیست؟
برای بروز بیش فعالی کودکان علت های مختلفی عنوان شده است که گاهی از ژنتیک و جهش های ژنی نشات می گیرد و در برخی موارد عوامل محیطی سبب بروز این اختلال شده اند که در ادامه به آن ها اشاره می شود:
- استرس مادر باردار
- وزن کم نوزاد
- وجود عفونت یا ورود ویروس به بدن نوزاد در حین زایمان
- اختلالات زیستی و شیمیایی در مغز کودک
- عدم دریافت توجه و رابطه عاطفی کارآمد بین کودک و والدین
- مسمومیت با سرب مادر باردار
با توجه به اینکه هر چه خدمات درمانی زودتر و در سنین کمتر دریافت شود، تاثیر آن افزایش می یابد. کارشناسان عنوان کرده اند بهترین زمان برای شروع و استفاده از راهکار های درمانی در کودکان بیش فعال، قبل از ۵ سالگی است و با افزایش سن از میزان کارآمدی این متد ها کاسته می گردد.
البته باید یادآوری کنیم که برای بهبودی کودک بیش فعال فقط استفاده از خدمات درمانی کفایت نمی کند و حتما باید والدین با حمایت روحی و روانی زمینه را فراهم کنند تا بازدهی درمان افزایش یابد و رفتار کودک به سمت طبیعی تر شدن برود.
از جمله این موارد، افزایش اطلاعات و آگاهی والدین از علائم و رفتار های بیش فعالی و نحوه درمان و کنترل این اختلال است. هم چنین باید به عوامل محیطی نیز دقت کرد.
داشتن خواب آرام از جمله این امور عنوان شده است زیرا بسیاری از کودکان بیش فعال به دلیل بروز این اختلال از مشکلات خواب مانند خر خر کردن، دندان قروچه، بیدار شدن بسیار زود، سخت به خواب رفتن و… نیز در رنج هستند.
در صورتی که بتوان با اقداماتی همچون کاهش تماشا تلوزیون و انجام بازی های کامپیوتری، ورزش های سبک در طی روز و… کیفیت خواب آنان را بهتر کرد، والدین کمتر شاهد بروز رفتار های نامناسب خواهند بود.
سایر راهکار های موثر بر افزایش کیفیت خواب کودکان بیش فعال
مطلبی با عنوان “خواب کودکان بیش فعال” در سایت نورو لند موجود است که به افزایش آگاهی شما والدین عزیز در ارتباط با بهبود مشکلات خواب این گروه کودکان کمک شایانی می کند.
همان طور که اشاره شد لازمه موفقیت راهکار های درمانی در اختلال بیش فعالی، افزایش اطلاعات و آگاهی والدین در ارتباط با این اختلال است زیرا بسیاری از والدین بروز رفتار های ناشی از اختلال بیش فعالی را واکنشی عمدی تصور می کنند که با لجبازی از والدین تشدید می شود.
ولی باید عنوان کنیم بیش فعالی از جمله اختلالاتی است که ناتوانی هایی را بر پیکر کودکان مبتلا وارد می کند که ناگریز به انجام چنین رفتار هایی هستند که حتما والدین باید آن را درک کنند و صبر و شکیبایی بیشتری در مواجهه با چنین مشکلاتی داشته باشند.
از جمله اشتباهات موثر و مهلک در این زمینه که حتی در مواردی نیز موجب بی اثر شدن سایر راهکار های درمانی می شود، سرزنش کردن، بی احترامی و نادیده گرفتن پیشرفت های جزئی عنوان شده است.
به طور کلی در درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی چند راهکار دیده می شود:
- آموزش والدین
- آموزش معلمین و اولیا مدرسه
- حضور در کلاس های خصوصی
- استفاده از راهکار های درمانی غیر دارویی مانند بازی درمانی، گروه درمانی، قصه درمانی و…
- درمان دارویی
- درمان روان شناختی
- درمان طب سنتی
همان طور که اشاره شد والدین و معلمین به دلیل رابطه نزدیکی که با کودک بیش فعال دارند بیشترین نقش در بهبود علائم و استفاده از خدمات درمانی ایفا می کنند که به نکات موثر بر این عملکرد اشاره می شود:
- آموزش درباره تشخیص علائم هشدار دهنده و شناسایی اختلال
- آموزش به کارگیری درست متد های درمانی
- آموزش برای ادامه روش های درمانی در منزل
- آموزش برای توجه به علائم و عدم تحریک تکانه های کودک در برگشت علائم اختلال
علائم هشدار دهنده بیش فعالی کودکان کدامند؟
زمانی می توان به بروز اختلال بیش فعالی کودکان مشکوک شد که کودک دارای رفتارها و علائمی مانند موارد زیر باشد:
- تحریک و فعالیت بیش از حد کودک
- عدم تمرکز و حواس پرتی زیاد
- انجام مداوم حرکات تکانشگری و بدون تفکر
- ناتوانی در اتمام کار ها به دلیل عدم تمرکز
- عدم توانایی در کنترل و تنظیم رفتار های مطلوب
- عدم تطبیق رفتار متناسب با شرایط محیط
- بی نظمی در خواب و مصرف رژیم غذایی
- دارای رفتار غیر قابل پیش بینی
- خشم و عصبانیت ناگهانی
- تمایل زیاد به انجام کار های خطرناک
- پرتاب وسایل و اشیا به سمت اطرافیان
- عدم رعایت نوبت و بی توجهی به قواعد و قوانین بازی ها
- عدم توانایی برای برقراری ارتباط موثر با هم سن و سالان و تعاملات اجتماعی
در صورتی که والدین یا اطرافیان علائم هشدار دهنده اختلال بیش فعالی را در رفتار کودک مشاهده کردند حتما باید به مشاوران خدمات سلامت روان کودک و نوجوان و یا سرویس خدمات کودکان مراجعه کنند تا با بررسی و ارزیابی دقیق رفتار کودک، متخصصان نسبت به بروز این اختلال نظر دهند.
البته زمانی می توان گفت که کودک دچار بیش فعالی شده است که این علائم رفتاری سبب مشکلاتی در عملکرد شغلی و تحصیلی او شده باشند.
به همین دلیل کارکنان مرکز یاد شده برای حصول اطمینان از وضعیت کودک یک مصاحبه تشخیصی تعیین می کنند تا با حضور افراد خانواده و اولیا و معلمین مدرسه، جمع بندی درباره رفتار ها و علائم کودک داشته باشند اما برای شناسایی افراد بزرگسال که مشکوک به بیش فعالی هستند، وضعیت به این شکل نیست و اغلب علائم و رفتار های فرد توسط روان پزشک ارزیابی می شود تا بتوان از علائم تشخیصی و میزان مشکل ساز بودن آن مطلع گردد.
ارتباط بین افزایش سن و علائم اختلال بیش فعالی
اکثر علائم و رفتار های ناشی از اختلال بیش فعالی معمولا با رشد کودک و ورود به دوران بزرگسالی بهبود می یابند اگرچه در مواردی نیز دیده شده است که چنین اتفاقی رخ نداده است ولی نتایج مطالعات حکایت از آن دارد که افزایش سن در کاهش تظاهر علائم بالینی بیش فعالی تاثیر زیادی دارد اگرچه برخی از رفتار های آنان مانند حرکات تکانشگری، نبود تمرکز کافی و تمایل به انجام کار های خطرناک هم چنان بدون تغییر می مانند.
با توجه به اثرات منفی که اختلال بیش فعالی بر یادگیری مهارت ها، اشتغال و تعاملات اجتماعی کودکان دارد حتما باید والدین پیگیری خدمات درمانی را جدی بگیرند تا فرد از عواقب عدم درمان به موقع مانند استرس، افسردگی و اعتماد به نفس پایین در بزرگسالی دور بماند.
حتی در مواردی فرد به دلیل این مشکلات رفتاری روی به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی می آورد که نه تنها سلامتی بلکه آینده خود را نیز نابود می کند.
شیوع اختلال بیش فعالی در کودکان
نتایج آمار ها، میزان شیوع بیش فعالی در کودکان زیر ۵ سال را حدود ۱۵ % گزارش کرده اند. همان طور که اشاره شد جنسیت فاکتور تاثیر گذار در این آمار معرفی شده است به طوری که پسران بیش فعال ۳ برابر دختران بودند.
هم چنین مشاهده شد که با افزایش سن، تعداد مبتلایان کاهش می یابد به طوری که دیده شد که از هر ۴۰ دانش آموز مقطع دبستان فقط ۳ تا ۵ نفر دچار این اختلال هستند که با ورود به دوره نوجوانی این آمار به ۲ نفر نیز کاهش یافت.
عوارض اختلال بیش فعالی در کودکان
کودک بیش فعال همان طور که اشاره شد دارای انرژی فراوان است و به انجام حرکات تکانشگری و فعالیت های پر ریسک علاقه دارد. معمولا بروز چنین رفتار هایی زمینه ساز مشکلاتی در ارتباطات این کودکان با اطرافیان می شود به طوری که نه تنها هم کلاسی ها و معلمین دچار دردسر می شوند، بلکه اعضای خانواده نیز تنش هایی را احساس می کنند و تمایل چندانی برای تعامل با کودک بیش فعال نشان نمی دهند.
عملکرد ضعیف کودک بیش فعال در تعاملات اجتماعی و برقراری ارتباط سبب می شود که کودک احساس بی کفایتی کرده و دچار کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس شود، به گونه ای که اصلا توانمندی و استعداد های خود را جدی نمی گیرد و خود باوری بسیار ضعیفی دارد.
والدین در جلوگیری از چنین وضعیتی نقش بسیار مهمی دارند زیرا همان طور که می دانیم تمامی کودکان دارای استعداد و توانایی خاصی هستند و کودکان بیش فعال نیز از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین والدین باید با مشاهده کوچکترین موفقیت آنان در زمینه تحصیلی، اجتماعی و… با تشویق کلامی و یا اهدا کادو او را ترغیب کنند چنین کارهای را تکرار نماید.
انواع بیش فعالی
اختلال بیش فعالی فقط یک نوع نیست و دارای انواع مختلفی است که کودکان مبتلا هر کدام، علائم و رفتار های خاصی بروز می دهند. در ادامه به برخی از آنان اشاره می شود ولی پیشنهاد می شود برای کسب اطلاعات جامع تر در این باره حتما سایر مقالات موجود در سایت که مرتبط با حوزه بیش فعالی هستند را مطالعه بفرمائید.
نوع ۱ بیش فعالی : بدون دقت و بدون توجه
کودکان بیش فعال مبتلا به این نوع، اغلب از نبود تمرکز کافی برای انجام امور رنج می برند. از دیگر خصوصیات مبتلایان به این نوع:
- نداشتن توجه کافی به جزئیات امور
- عدم تمرکز کافی در اجرای فعالیت ها
- عدم توانایی برای اتمام کار ها
- فراموشکاری و جا گذاشتن وسایل در مکان های مختلف
نوع ۲ بیش فعالی: تکانشی
کودک بیش فعال مبتلا به این نوع، اغلب در حال فعالیت دیده می شود و به حدی تمایل به انجام امور دارد که نسبت به مشاهده نتیجه نیز بی تفاوت است. البته کارشناسان بیان می کنند این قبیل رفتار ها، با افزایش سن کودک کمرنگ می شوند. از دیگر ویژگی این کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بی قراری و انرژی فراوان
- سر و صدای زیاد در زمان اجرای مسئولیت ها
- پرحرفی
- عدم صبر و حوصله به ویژه در زمان بازی های نوبتی
نوع ۳ بیش فعالی: ترکیبی
در رفتار کودک مبتلا به این نوع بیش فعالی، ترکیبی از علائم و شواهد هر دو گروه قبل دیده می شود. اگرچه اصلی ترین مشکل آنان نبود توجه، فعالیت زیاد و عدم توانایی کنترل حرکات تکانشگری است که در تمامی رفتار های آنان قابل مشاهده است.
در تشخیص هر نوع از بیش فعالی نیاز است که حتما این نکته در نظر گرفته شود که باید علائم اختلال بیش فعالی در چند محیط مانند منزل، مدرسه و… تظاهر یابند تا بتوان با قطعیت درباره ابتلا آن صحبت کرد.
نکات تکمیلی درباره افزایش بازده خدمات درمانی قابل ارائه برای کودکان بیش فعال
همان طور که اشاره شد با توجه به اینکه بیش فعالی بیماری نبوده و یک اختلال محسوب می شود که تاکنون پژوهشگران نتوانسته اند علت دقیق وقوع آن را بیابند، درمان قطعی آن میسر نشده است.
ولی چنان چه والدین بتوانند تعاملات خانوادگی را به صورت کارآمد تنظیم کنند، بهترین نتیجه قابل مشاهده خواهد بود. به همین علت به نکاتی که تسهیل کننده فرآیند تشخیص و درمان اختلال بیش فعالی کودکان است و حتما باید والدین، معلمان و سایر افرادی که با کودک در ارتباط نزدیک هستند، رعایت کنند اشاره می شود:
- آگاهی دقیق از علائم و شواهد اختلال بیش فعالی
- آگاهی دقیق از علائم و شواهد اختلال های حسی
- آگاهی از تفاوت های بین اختلال بیش فعالی و سایر اختلالات حسی
- انتخاب متخصص درمانگر حاذق و با تجربه برای تشخیص اختلال بیش فعالی
- افزایش اطلاعات مرتبط با علائم، درمان و سایر نکات بیش فعالی کودکان
- تنظیم برنامه و سازماندهی امور برای افزایش بازده راهکار های درمانی
- بررسی تاثیر سایر روش های درمانی بر بیش فعالی کودکان مانند روش های غیر دارویی، دارویی و طب سنتی
احتمالا با توجه به اطلاعاتی که به صورت اجمالی در قسمت های قبل درباره بیش فعالی اشاره شد، توانسته اید یک جمع بندی درباره علائم، درمان و… نکات آن داشته باشید. اما در این قسمت به مبحث اصلی یعنی تعریف اختلال بیش فعالی در طب سنتی، علت و درمان آن پرداخته شده است البته باز هم تاکید می شود بدون مشورت با پزشک معالج، از هیچ یک از این راهکار ها استفاده نکنید.
مجموعه فرزندان برتر تخصصی در زمینه درمان بیش فعالی با طب سنتی ندارد و این مقاله صرفا جهت بسط و شرح این نوع درمانی نگارش شده.
طب سنتی کودک بیش فعال را باهوش و پرانرژی معرفی می کند که گاهی با انجام فعالیت های مخاطره آمیز سبب آزار اطرافیان به ویژه والدین می گردد. به عقیده اطبا طب سنتی چنان چه پدر یا مادری از نظر طبع بدنی گرم مزاج باشد، احتمال اینکه نوزاد متولد شده آن ها، در کودکی دچار بیش فعالی شود دور از ذهن نیست.
البته طبع خود کودک نیز در بروز این اختلال موثر است به طوری که بیان شده است کودکان بیش فعال اغلب، صفراوی مزاج هستند که طبعی خشک و گرم معرفی شده است.
به طور کلی از اثر گذاری سایر مزاج های بدن در بروز بیش فعالی عقیده بر آن است که وجود طبع صفراوی و طبع سودایی (سرد و خشک) این احتمال را به شدت می افزایند.
البته اختلال یا ژنتیک که از نسل های گذشته به کودک می رسد و عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، سرب، آلودگی های صوتی و …. نیز بر بیش فعالی کودکان تاثیر گذارند.
در طب سنتی برای شناخت کودک بیش فعال از علائم ظاهری کمک می گیرند به طوری که بیان شده اغلب آنان دارای پوستی خشک و گرمای بالا هستند. تحریک پذیری که در رفتار آن ها مشهود است از گرمای بالا بدن آن ها نشات می گیرد.
همان طور که اشاره شد سودا زیاد سبب ابتلا به بیش فعالی می شود زیرا با افزایش میزان سودا بدن، کودک تمایل به انجام رفتار های خشونت آمیز بروز می دهد و میزان وسواس او به حدی افزایش می یابد که دائم در حال شست و شوست.
از دیگر اثرات سودا بر بیش فعالی، اشتها کودک است که با سایر هم سن و سالان تفاوتی فاحش دارد. همان طور که گفته شد در میزان فعالیت افراد به ویژه کودکان گرمی و خشکی طبع تاثیر مستقیمی دارد به طوری که افراد دارای طبع صفراوی بیشترین فعالیت دارند و افراد بلغمی کمترین تمایل برای فعالیت بروز می دهند. (افراد سودایی و دموی در بین این دو قرار می گیرند). به همین دلیل اطبا طب سنتی برای درمان در ابتدا به طبع فرد دقت می کنند تا مشخص شود که آیا فرد طبع صفراوی یا سودایی دارد یا خیر؟
در طب سنتی نیز به تشخیص به موقع و استفاده از خدمات درمانی در بازه طلایی تاکید فراوان شده است تا فرد به علت تعویق دریافت خدمات درمانی دچار عوارضی مانند کاهش قدرت بینایی، ریزش مو های سر، کاهش وزن، عصبانیت، یبوست، افسردگی و… نشود.
البته در برخی موارد والدین به دلیل مشاهده رفتار های مثبت ناشی از بیش فعالی مانند هوش بالا، تمایل به انجام کار های بزرگتر از سن، حرکات شیرین و…متوجه اختلال کودک نمی شوند.
بنابراین توصیه می شود حتما والدین آگاهی و اطلاعات خود درباره اختلالات رشدی به ویژه بیش فعالی افزایش دهند تا به موقع از علائم هشدار دهنده مطلع گردند و به دلیل درمان در زمان نامناسب، ضربات سهمگینی بر آینده کودک وارد نشود.
علت بروز بیش فعالی از نظر اطبا طب سنتی
به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه طب سنتی در صورتی که مادر باردار، مراقبت های خاص و ویژه این دوران را دریافت نکند، ابتلا نوزاد او به بیش فعالی دور از ذهن نخواهد بود. در ادامه به چند مورد از نکات افزایش دهنده احتمال ابتلا به بیش فعالی در کودکان اشاره می شود:
- نبود مراقبت های سالم در دوران بارداری مادر
- مصرف خوراکی های گرم مزاج مانند کندر، گردو، بادام زمینی و…
- وجود عوامل محیطی استرس زا
- کمبود ویتامین C و قرص های تقویتی مانند آهن در مادر باردار
نحوه برطرف کردن عوارض جسمی و روحی ناشی از بیش فعالی
به عقیده پزشکان طب سنتی در صورتی که افراد به توصیه های آنان مبنی بر عدم مصرف مواد خوراکی صفرا زا و امثال آن توجه کنند کمتر شاهد عوارض جسمی و روحی بیش فعالی خواهند بود.
هم چنین برای کاهش سودا نیز باید تمهیداتی اندیشیده شود تا خلط سودا که افزایش دهنده خشکی و به طبع علائم بیش فعالی است کمتر دریافت گردد.
از جمله روش های کارآمد، حجامت است که از اثرات آن کاهش نیاز به مصرف دارو های بیش فعالی نیز عنوان شده است. هم چنین با انجام این عمل می توان شاهد تنظیم کارکرد غدد بدن، کاهش اشتها و رشد بهتر کودک بود.
از دیگر موارد می توان به مصرف سرکه انگبین اشاره کرد که سبب کاهش دو خلط سودا و صفرا در بدن می شود که طی آن کودک کمتر علائم بیش فعالی را بروز می دهد و به شدت آرام می گردد.
البته مصرف سرکه انگبین قواعد مخصوصی دارد به طوری که توصیه می شود در روز های نخست فقط یک قاشق غذا خوری مصرف شود سپس در زمانی که اثرات درمانی زیاد شد، میزان مصرف به حدی کاهش یابد که به یک قاشق چای خوری برسد.
همان طور که گفته شد، قدم نخست در درمان بیش فعالی در طب سنتی، شناسایی دقیق طبع کودک است. در صورت محرز شدن طبع سودایی یا صفراوی کودک حتما باید رژیم غذایی متناسب دریافت کند.
اغلب کودکان بیش فعال از کم خونی، فقر آهن نیز در عذاب هستند که معمولا دارای طبع صفراوی و سودایی هستند که نخست باید اصلاح مزاج صورت گیرد.
در صورتی که فرد صفراوی و یا سودایی دارای غلظت خون است می تواند از دمنوش حاوی یک قاشق سماق کوبیده نشده و پنج عدد عناب روزانه ۵ نوبت مصرف کند تا بهبودی حاصل شود.
با توجه به اینکه تغییر طبع بدنی کودک طی مصرف رژیم غذایی متناسب، زمان بر است حتما باید والدین صبر و شکیبایی خود را افزایش دهند تا نتایج سریعتر حاصل گردد.
از جمله خوراکی های موثر بر اصلاح مزاج آب زرشک، آب هویج، آب انار، عرق شاهتره، آب لیمو به همراه عسل، بخور بنفشه، دمنوش بنفشه عنوان شده است. البته استفاده از روغن بنفشه و کاهو نیز توصیه شده است.
به عقیده اطبا سنتی، خواب نیز طبعی سرد دارد به همین دلیل توصیه می کنند پس از جنب و جوش و فعالیت متوالی کودک، زمینه را برای خواب آرام و سریع او فراهم کنند.
راهکارهای درمانی موثر بر اختلال بیش فعالی در طب سنتی
- کندر
از اثرات مثبت مصرف کندر که در تحقیقات مختلف بیان شده می توان به بهبود حافظه و درمان آلزایمر، تصفیه و خوش بو کردن هوا، کاهش استرس، اضطراب و رفع تیک های عصبی اشاره کرد.
هم چنین در طب سنتی نیز کندر از دیرباز کاربرد بسیاری داشته است و به سه حالت خوراکی، موضعی و بخور به بیماران توصیه شده است.
اثرات مثبت کندر به حدی زیاد اعلام شده اند که برخی نیز به زنان باردار توصیه می کنند برای تولد کودک با هوش حتما آن را مصرف کنند که البته چنین کاری را پزشکان نه تنها توصیه نمی کنند بلکه از ماه سوم بارداری خوردن آن ممنوع اعلام کرده اند زیرا اثرات آن بر افزایش احتمال بیش فعالی گزارش شده است.
- زعفران
نتایج مثبت مصرف زعفران در طب سنتی مانند داروی ریتالین گزارش شده است که دارای خواص ضد افسردگی و تقویت حافظه است.
اگرچه اثرات مثبت زعفران بر کسی پوشیده نیست ولی به همین منظور پژوهش های بسیاری صورت گرفته است که اثبات کرده اند مصرف زعفران نه تنها مفید است بلکه فاقد عوارض دارو های شیمیایی همچون حالت تهوع، درد معده و بی اشتهایی و… نیز هست.
- مصرف مرغ
با توجه به اینکه در کودکان بیش فعال، عدم تعادل هورمون سروتونین مشهود است می توان با مصرف مرغ که سرشار از اسیدآمینه تریپتوفان است به کاهش علائم رفتاری این کودکان کمک کرد.
- گیاه دارویی برهمی
مصرف گیاه برهمی که جز خانواده اسفناج دسته بندی می شود علاوه بر کاهش علائم بیش فعالی بر استرس، افسردگی و تقویت حافظه اثرات مثبتی بر جای می گذارد. بهتر است برای افزایش اثر دهی آن بر بیش فعالی کودکان به شکل دمنوش میل گردد.
- گیاه دارویی نعنا گربه ای
در صورتی که کودک بیش فعال از استرس و اضطراب رنج می برد می توان مصرف این گیاه را حتما امتحان کرد. اگرچه قبلا بیشتر این گیاه به صورت دمنوش یا چای برای کاهش درد ناشی از سر درد و معده درد استفاده می شد اما در حال حاضر یکی از روش های درمان خانگی کاهش علائم بیش فعالی به شمار می رود.
- پوست درخت کاج
عصاره گیاهی پوست درخت کاج به کاهش بروز علائم و رفتار های ناشی از بیش فعالی به ویژه عدم تمرکز کمک می کند. هم چنین در صورتی که فرد دچار استرس است می تواند این عصاره را امتحان کرده و از اثرات آن غرق لذت شود.
- گیاه دارویی لاله باغی
این گیاه با برقراری تعادل در سیستم عصبی کودک بیش فعال، سبب کاهش علائم و رفتار های ناشی از این اختلال می شود. هم چنین در بسیاری از مطالعات به اثرات مثبت آن بر آرامش خواب، کاهش اسپاسم و رفع اختلالات عاطفی اشاره شده است.
حتی می توان دانه های این گیاه را در آشپزی استفاده کرد و شاهد کاهش اختلالات رفتاری ناشی از بیش فعالی بود.
- گیاه دارویی بابونه
استفاده از بابونه به دلیل داشتن خاصیت آرامش دهندگی و کاهش استرس برای کودکان بیش فعال بسیار توصیه می شود. می توان این گیاه را به صورت دمنوش یا چای به کودک بیش فعال داد و تاثیر مثبت آن را بر خلق و خو و تمرکز او دید.
- هسته انگور
هسته انگور دارای خواص بسیاری است از جمله می توان به محافظت از مغز در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد و سموم، افزایش سرعت جریان خون و تقویت مویرگ ها اشاره کرد.
هم چنین نتایج تحقیقات از اثرات مثبت آن بر بیش فعالی کودکان حکایت دارد که می توان آن را به صورت دمنوش، روغن هسته آن در آشپزی یا انگور تازه به کودک داد.
- گیاه قدح مریم یا آب قاشقی
مصرف گیاه قدح مریم با توجه به اثرات مثبتی که بر کاهش استرس و بهبود وضعیت ذهنی فرد دارد، بسیار توصیه می شود که معمولا به دلیل مواد معدنی است که در این گیاه به وفور دیده می شود و نتیجه آن عملکرد بهتر مغز خواهد بود. چنان چه در آشپزی نیز از گیاه قدح مریم استفاده شود می توان تاثیرات مثبت درمانی آن را مشاهده کرد.
- داروی گیاهی باکوپا مونیری
از اثرات مثبت این داروی گیاهی می توان به بهبود توانمندی های فکری و عملکرد مغز اشاره کرد که اغلب با افزایش اطلاعات جدید از اطراف همراه است.
این دلایل سبب شده که این داروی گیاهی به عنوان یک روش درمانی در کنترل اختلال بیش فعالی مطرح شود و شربتی از آن بسازند که البته باید توجه داشت که فقط گروه سنی ۶-۸ سال می توانند از آن به صورت روزانه مصرف کنند.
- سنبل الطیب
یکی دیگر از درمان های گیاهی بیش فعالی، تهیه دمنوش از پودر ریشه گیاه سنبل الطیب عنوان شده است که سبب افزایش توانمندی های آموزشی و کاهش بی قراری و رفتار خشونت آمیز کودکان بیش فعال نیز می شود. برای کنترل علائم بیش فعالی می توان آن را به صورت دمنوش یا چای مصرف کرد.
- تخم کتان
کمبود اسید چرب امگا ۳، از دیگر کمبود های تغذیه ای موثر بر تشدید علائم بیش فعالی عنوان شده است. از جمله منابع حاوی این اسید چرب تخم کتان است که می توان آن را به صورت خام و یا روغن آن در غذای روزانه به کار برد و شاهد کاهش علائم این اختلال بود.
- جینسینگ قرمز کره ای
از اثرات مثبت این گیاه علاوه بر تقویت حافظه، افزایش انرژی فرد، بهبود عملکرد مغزی و کاهش علائم بیش فعالی عنوان شده است. هم چنین در صورت مصرف مداوم، افزایش تمرکز و توجه نیز میسر می شود. در مصرف این گیاه حتما باید نظر پزشک معالج را جویا شد.
- بادرنجبویه
بادرنجبویه با خاصیت آرام کنندگی، کاهش درد، تحریک پذیری و علائم افسردگی یکی از مهم ترین گیاهان موثر بر بیش فعالی شناخته می شود که می توان آن را به صورت دمنوش روزانه ۲ تا ۳ نوبت استفاده کرد و شاهد تغییرات مثبت بود.
- گیاه کاوا
از اثرات مصرف گیاه کاوا، بهتر شدن خلق و خو فرد عنوان شده است به گونه ای که با کاهش استرس این زمینه را فراهم می کند. برای کاهش علائم بیش فعالی می توان آن را به صورت دمنوش حاوی پودر گیاه مصرف کرد و یا در دهان قرار داد و آن را جوید.
- گل راعی
از مشخصه اصلی کودکان بیش فعال، نبود توجه و تمرکز کافی است. برای بهبود این وضعیت، مصرف گل راعی توصیه می شود هم چنین از اثرات دیگر آن کاهش احساسات منفی مانند بی تفاوتی، گناه و انزوا عنوان شده است.
اطبا طب سنتی توصیه می کنند کودکان بیش فعال به مدت ۸ هفته هر روز ۱ تا ۳ نوبت از آن را به صورت خوراکی استفاده کنند.
- جوی دو سر
جوی دو سر با داشتن خواصی مانند افزایش تمرکز، بهبود آرامش ذهن، افزایش عملکرد شناختی و کاهش استرس به عنوان یکی از درمان های خانگی مهم بیش فعالی عنوان شده است.
- گیاه دارویی قاشقک
گیاه قاشقک در خانواده نعناییان دسته بندی می شود که مصرف آن موجب افزایش آرامش فردی و بهبود اختلالات روانی می گردد. در صورتی که کودکان بیش فعال آن را به صورت دمنوش، تنتور یا کپسول مصرف کنند از تحریک پذیری آنان کاسته خواهد شد.
- دمنوش گیاهی حاوی چند گیاه
مصرف دمنوش حاوی نعنا دشتی، علف لیمو، بابونه و… برای افزایش آرامش و آسودگی خیال و بهبود وضعیت استراحت و خواب کودکان بیش فعال توصیه می شود.
در صورتی که این دمنوش قبل از خواب مصرف شود، مشکلات خواب کودکان بیش فعال به میزان زیادی کاهش می یابند.
سایر درمان های خانگی بیش فعالی کودکان
- گیاه گل ساعتی حاوی ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی بسیاری است که علاوه بر کاهش استرس اکسیداتیو سبب آرامش و آسودگی خیال کودک می شود.
- آنزیم رزمارینیک اسید موجود در گیاه بادرنجبویه با کنترل فعالیت گاز گابا موجب اثرات مثبت بر بی قراری و اضطراب کودک بیش فعال می شود که به دنبال مصرف آن کودک به شدت آرام می گردد.
- هم چنین با توجه به ارائه نتایج تحقیقات مختلف بر آرامش خواب کودکان بیش فعال می توان پس از مشورت با پزشک معالج از قرص حاوی عصاره گیاهان بادرنجبویه، گل ساعتی، رازک و سنبل الطیب استفاده کرد.
- شربت ۶ عرق
شربت ۶ عرق که حاوی ۵/۱ لیتر از عرق سنبل الطیب، عرق بیدمشک، عرق فرنجمشک و ۱ لیتر از عرق بهار نارنج، شربت سکنجبین عسلی و عرق کیالک است موجب تاثیر بر تمرکز و توجه کودکان بیش فعال می شود و چنان چه همراه این شربت، مکمل های امگا ۳ نیز استفاده شود تاثیرات آن دو چندان خواهند شد.
مکمل های تغذیه ای و علائم بیش فعالی
همان طور که می دانیم رژیم غذایی تاثیر بسزایی در خلق و خو و رفتار کودکان به ویژه مبتلایان به بیش فعالی دارد به طوری که مشخص شده زمانی که کودک، غذای مناسب دریافت می کند، علائم رفتاری او کاهش می یابد به همین دلیل در ادامه به برخی از این مکمل های غذایی موثر در علائم این اختلال اشاره می شود.
- اسید های چرب
یکی از کمبود های تغذیه ای شایع در کودکان بیش فعال، نبود سطح کافی از اسید های چرب مانند امگا ۳و امگا ۶ است که سبب عوارضی همچون تشنگی زیاد نیز می شود.
برای رفع این مشکل مصرف کنجد، تخمه کدو تنبل (برای تامین امگا ۳) و ماهی آزاد و سارین (برای تامین امگا ۶) مفید است.
- ویتامین B6
ویتامین B6 کوفاکتور بسیاری از آنزیم ها است و بر مسیر های متابولیکی اسید های آمینه نیز تاثیر دارد به همین دلیل در صورت مشاهده سطح کافی از آن، علائم بسیاری از اختلالات از جمله بیش فعالی کاهش می یابد. هم چنین این ویتامین با افزایش سطح هورمون سروتونین سبب عملکرد بهتر این کودکان می شود.
- آهن
کاهش سطح آهن خون کودکان بیش فعال منجر به کاهش دقت و توجه می شود هم چنین بیان شده است در صورتی که کودک مبتلا به بیش فعالی مکمل های حاوی آهن را به موقع دریافت کند رفتار بهتری را نشان می دهد.
- منیزیم
با توجه به اینکه کمبود منیزیم در کودکان بیش فعال شایع است در صورت دریافت مکمل های تغذیه ای حاوی منیزیم بسیاری از این علائم کاهش می یابد.
- روی
از دیگر کمبود های تغذیه کودکان بیش فعال، نقص در دریافت و جذب روی عنوان شده است که در صورت دریافت منابع حاوی آن می توان شاهد بهبود علائم این اختلال بود.
غذا های نا مناسب برای کودکان بیش فعال
- بهتر است در رژیم غذایی کودکان بیش فعال کمتر شکر و مواد خوراکی مشابه مانند کیک، شیرینی، شکلات، آب میوه های صنعتی قرار گیرد تا علائم و رفتار های ناشی از آن افزایش نیابند.
- از جمله مواد خوراکی مضر برای اختلال بیش فعالی غذا های بسته بندی شده حاوی رنگ های صنعتی است که می توان به کمپوت ها، سس ها، آدامس ها، آب لیمو و… اشاره کرد.
- مواد خوراکی مانند مرباها، آب میوه ها، ترشی ها و … که دارای مواد نگهدارنده (اسید بنزوئیک) هستند سبب افزایش علائم بیش فعالی می شوند و بهتر است از دسترس کودک بیش فعال دور بمانند.
- مصرف نوشابه های گازدار با به هم ریختن تعادل کلسیم و فسفر بدن کودک موجب تشدید علائم رفتاری اختلال بیش فعالی می شوند.
- در صورتی که کودک بیش فعال کمتر نوشیدنی های کافئین دار مانند چای، قهوه و… را مصرف کند، علائم رفتاری کمتری را نشان می دهد.
- بهتر است از مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها توسط کودکان بیش فعال نیز جلوگیری شود زیرا سبب برهم زدن تعادل باکتری های مفید در بدن کودک می شوند که نتیجه آن تشدید رفتار های بیش فعالی است.
درمان بیش فعالی در طب چینی
با توجه به اینکه در طب چینی، تمرکز بر بهبود عملکرد سایر اندام هاست برای کنترل و درمان اختصاصی بیش فعالی، برنامه ای تدوین نشده است.
درمان بیش فعالی با طب سوزنی
کارشناسان طب سوزنی معتقدند که برای بهبود علائم بیش فعالی، نقاط درمانی بسیاری وجود دارد که می توان با کمک آن ها رفتار های خاص کودک را کنترل کرد.
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که تمامی کودکان رفتار های مشابه ندارند به همین دلیل برای هر کودک متناسب با شرایط از روش اختصاصی استفاده می شود.
معمولا کودکان به دلیل ترس از سوزن چندان تمایلی به استفاده از این روش نشان نمی دهند ولی چنان چه از این راهکار استفاده گردد کودک نه تنها دردی احساس نمی کند، بلکه اثرات مثبت بسیاری نیز به دنبال دارد. زیرا در پی به کارگیری آن مغز به حالت طبیعی بر می گردد و کودک کمتر علائم این اختلال را بروز می دهد. برای مشاهده نتیجه قطعی نیاز است که حتما این روش مرتبا تکرار شود تا تعادل هیجانی و فیزیکی نیز میسر شود.