فرش ایرانی شگفت انگیز است. این جمله کوتاه را یکی از فروشندگان فرش بازار بزرگ استانبول گفته است. او این کلمه را بارها و بارها می گوید. «مهمت» ۷۲ ساله شیفته قالی های ایرانی است، کمتر کسی فکر می کند که قالی فروشان ترک بر صنایع دستی کشورهای همسایه عرق می ریزند!
گفتگوی من با این تاجر ترک از آنجا شروع شد که فرشی زیبا از سه حوض پرنده ایل خمسه استان فارس در ویترین مغازه قدیمی او به نمایش درآمد. وارد مغازه اش که شدم به پشت دراز کشیده بود و چای می خورد.
دیواری پر از عکس های کوچک یادگاری از گردشگران و مشتریان خارجی که به مدت 70 سال از او و پدرش فرش دستباف خریدند. وقتی به مهمت می گویم یک فرش کوروش چقدر قیمت دارد؟ او خورد. اطلاعات بیشتری در مورد فرش دادم و او با لبخندی گرم از من دعوت به نوشیدن چای کرد.
بیشتر قالی های آویزان شده از دیوارها ایرانی هستند. حتی نمکدانی که از دیوار بالای سر نوه اش آویزان است. به مهمت پاشا گفتم این نمکدان چقدر قیمت دارد؟ او با خنده پاسخ داد: این همه اطلاعات را از کجا آورده‌ای، چه کار می‌کنی؟ وقتی فهمیدی، روزنامه‌نگار با رضایت سری تکان داد و گفت: «خوب است که روزنامه‌نگاران ایرانی اینقدر در مورد فرش می‌دانند».
در مورد فرش ایرانی با او صحبت کردم و او با کمال میل پذیرفت. روی قالیچه بلوچ کهنه ای که روی قالیچه ای دور ریخته شده بود نشستم و از فرش پرسیدم.
اولین بار چه زمانی با فرش آشنا شدید؟
پدر و مادر، فرزندان و چهار نسل از نوه های من عاشق فرش هستند. فرش یعنی هنر، فرش یعنی فرهنگ، فرش یعنی زندگی، فرش یعنی عشقی که همه نمی توانند آن را درک کنند و بپذیرند. از کودکی فرش را می شناختم. یک بار بابام از جاهای مختلف فرش می خرید و در حیاط پهن می کرد و با دقت چک می کرد. قالی فروشان باید طرح های مختلف را بشناسند و من از طریق پدرم با فرش ایرانی آشنا شدم. باید بگویم بعد از این همه سال هنوز خیلی از طرح های فرش ایرانی را که متنوع هستند نمی شناسم.
به نظر شما تعداد فرش ایرانی بیشتر از فرش ترکی است؟
بله، من فکر نمی کنم آنها مقایسه کنند. ایرانیان مناطق بافندگی متفاوتی با سبک های بسیار متفاوت دارند مانند شیراز، اصفهان، قم، کاشان، تبریز، مشهد، بختیاری، ترکمن، بلوچ و غیره. قالیچه های ایرانی در قدیم انواع مختلفی داشت، اما بافت در کشور شما مثل قبل نبود.
به نظر شما فرش ایران در بین کشورهای صاحب هنر و فرهنگ فرش دنیا چه جایگاهی دارد؟
همیشه در مورد اینکه ترکیه خاستگاه فرش است یا ایران اختلاف نظر وجود دارد، اما به نظر من مردم ایران همیشه متفاوت هستند و فرش آنها دوستداران فرش را در سراسر جهان شگفت زده می کند. مانند قالیچه های بافته شده در دوره صفویه; قالیچه های ابریشم یا قالی هایی که با نخ طلا و نقره بافته می شود. آنها شگفت آور هستند. یک نفر به این هنر علاقه دارد. رقابت با ایرانی ها در زمینه طراحی غیر ممکن است.
به چه طرح هایی از فرش های ایرانی علاقه دارید؟
این یک سوال بسیار دشوار است. ایرانی ها زبان شناس هایی هستند که برنامه ریزی های خاصی می کنند. من عاشق قالیچه های شهری قم و کاشان و اصفهان هستم. قالی روستایی همدان و فرش شیراز یا افشار را خیلی دوست دارم. آنها شگفت آور هستند.
آیا به ایران سفر کرده اید؟
بله، من بارها به ایران رفته ام. من هم آنجا دوستانی دارم. اگر کرونا برود من دوباره به ایران می روم. فرش هایی که در بازارهای تهران یا تبریز و قم و اصفهان می بینم به من انرژی می دهد. امیدوارم دوباره سفر کنم.
آیا فرشی را که در فروشگاه خود دارید از ایران خریدید؟
تعدادی را از ایران برایم فرستادند اما تعدادی را از آلمان خریدم. ایرانی ها دیگر نمی توانند مانند گذشته فرش بفروشند. دلیلش تنبیه است. از طرفی به دلیل عرف نمی توانند فرش های قدیمی و کهن را به کشور خود برگردانند و مجبورند آن را به قیمت پایین بفروشند. این فرصت خوبی برای خرید است.
آیا طراحان فرش ایرانی در استانبول مشغول به کار هستند؟
همانطور که می خواهید، شما از یک ایران مرمت و بازسازی شده به اینجا آمده اید. شرایط کار در استانبول بهتر از تهران است. به این دلیل که بسیاری از فرش های قدیمی و مستعمل برای تعمیر به اینجا آورده می شود و شرایط برای کسب درآمد تعمیرکاران ایرانی فراهم است. فکر می کنم این فرصتی است که خود مردم ایران برای آوردن فرش های باستانی به کشورشان از دست داده اند.
اکثر مشتریان شما از کدام کشورها هستند و آیا به آنها می گویید فرش مورد علاقه آنها ایرانی است؟
استانبول بلبازار یک بازار تاریخی است که بازدیدکنندگان زیادی دارد. در آن زمان گردشگران زیادی برای دیدن فرش آمده بودند. معمولا کسانی که قالی یا صنایع دستی می خرند از اروپا، آمریکا و روسیه هستند. در مورد فرش برایشان توضیح می دهم و اگر فرش مورد علاقه شان متعلق به ایران باشد، حتما می گویم مال ایران است، چون فرش ایرانی یکی از معروف ترین فرش های دنیاست.
در پایان مصاحبه زوج جوانی که شبیه روس ها بودند وارد مغازه شدند و در مورد فرش به نمایش درآمده پرسیدند. همان فرش نقشه سه حوض پرنده و نوه مهمت پاشا به انگلیسی در مورد فرش به آنها می گوید.
وقت رفتن است. مهمت و نوه هایش تا جلوی مغازه همراهی شدند. چند قدمی برداشتم و برای آخرین بار پرندگان را در برکه دیدم. این پرنده 130 ساله در نور زرد روشن ویترین مغازه ای به عابران نگاه می کند.
گزارش حمید حاجی پور.
انتهای پیام/