زردی نوزاد و گروه خونی مادر میتوانند با هم مرتبط باشند. به طور کلی می‌توان اینطور گفت که بيليروبين بندناف نوزادان متولد شده از مادران دارای گروه خونی O در سطح بالاتری است، لذا نوزادان با مادر گروه خونی O پس از ترخيص از بیمارستان از نظر ابتلا به زردی بايد بيشتر مورد توجه و پیگیری قرار بگيرند. در این مقاله قصد داریم در مورد این دلیل زردی نوزاد بیشتر توضیح داده و بگوییم این نوع زردی نوزاد چقدر طول میکشد و درمان زردی ناشی از ناسازگاری خونی مادر و جنین چطور انجام می‌شود. در هر صورت باید با دیدن هر گونه علائم و نشانه از زردی در نوزاد خود سریعا به پزشک مراجعه کرده و با اجاره دستگاه زردی نوزاد و انتقال آن به منزل، نوزاد خود را در کوتاهترین زمان ممکن درمان کنید.
گروه خونی O+ و زردی نوزاد
گاهی زردی از عوارض ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد است. احتمال ابتلا به زردی در این نوزادان بیشتر است، زیرا بدن نوزادانی که گروه خونی آنها با گروه خونی مادر ناسازگار است ممکن است پادتن‌هایی تولید کند که باعث تخریب گلبول‌های قرمز و در نتیجه سبب افزایش میزان بیلی‌روبین خون آنها شود.
به جز نارس بودن نوزاد، کافی نبودن شیردهی نوزاد یا حساسیت به شیر مادر و نژاد نوزاد، عدم سازگاری خون مادر و نوزاد نیز دلیل دیگری است که منجر به بروز زردی در نوزاد می‌شود و احتمال زردی را بالا می‌برد.
تاثیر گروه خونی پدر و مادر بر جنین
زردی نوزاد و گروه خونی پدر و مادر میتوانند بهم مرتبط باشند. خون انسان فارغ از طبقه‌بندی انواع گروه‌های خونی که شامل B، O، A و AB است، به دو طبقه کلی Rh مثبت و منفی نیز تقسیم می‌شود. برای اینکه احتمال آسیب‌های مرتبط با جنین کاهش یابد بهتر است زن و مرد دارای گروه‌های خونی با Rh مشابه باشند. برای مثال گروه خونی O مثبت با گروه خونی A مثبت هم‌خوانی دارند، اما اگر یکی از اینها منفی باشد، مسئله ناسازگاری خونی مطرح می‌شود. و همین علت زردی نوزاد و گروه خونی است.
البته علت زردی نوزادی همیشه مربوط به تفاوت‌های گروه خونی نیست؛ اما اگر از این نوع باشد، جزو دسته زردی‌های خطرناک دوران نوزادی است. برخی از زوج‌ها هستند که گروه خونی متفاوتی دارند و نگران بارداری و تولد فرزند خود هستند؛ باید گفت که تفاوت‌های گروه خونی دامنه وسیعی دارد، اما تفاوتی که بیشترین تاثیر را بر جنین و بارداری می‌گذارد، تفاوت‌های RH در پدر و مادر یا به زبان ساده‌تر گروه خون منفی و مثبت پدر و مادر است.
این تفاوت گروه خونی شدیدترین اثرات را بر جنین و به ویژه فرزندان دوم به بعد می گذارد؛ در صورتی که مادر دارای گروه خونی منفی و پدر مثبت باشد، این زوج نیاز به کمک و توجه دارند. عوارض زردی نوزاد در این شرایط باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند. در این زوج، جنین می تواند دارای گروه خونی منفی یا مثبت باشد.
اگر جنین گروه خون منفی (مثل مادرش) داشته باشد، هیچ مشکلی برای مادر و جنین ایجاد نمی‌شود، اما اگر جنین دارای RH مثبت باشد، ممکن است با مشکلاتی چون سقط یا فوت جنین در اواخر بارداری یا مشکلات مادرزادی در جنین همچون نارسایی قلبی و در شایع‌ترین شکل خود با زردی نوزادی روبه رو شویم. بدیهی است که همیشه گروه خونی مادر و زردی نوزاد؛ علت این بیماری نیست، اما اگر از این نوع باشد جزو دسته زردی‌های خطرناک دوران نوزادی است.
اهمیت بررسی ناسازگاری خون مادر و نوزاد و زردی
هنگام وجود ناسازگاری خونی بین زوجین، اگر جنین Rh را از پدر به ارث ببرد، دچار ناسازگاری خونی با مادر خود می‌شود. در این شرایط بدن مادر خون متفاوت جنین را به عنوان یک مهاجم شناسایی کرده و پادتن‌هایی را علیه آن فعال می‌سازد. این پادتن‌ها گلبول‌های قرمز جنین را هدف قرار داده و آنها را تخریب می‌کنند.
این حمله که از سوی بدن مادر انجام می‌شود به نوعی آنمی یا همان کم خونی بسیار شدید در کودک می‌انجامد که سلامت مغز او را تهدید کرده و در بسیاری از موارد به سقط جنین منتهی می‌شود. ناسازگاری خونی یکی از عوامل خطر مهمی است که احتمال بروز انواع مشکلات دوران بارداری و نوزادی را افزایش می‌دهد. از جمله این مشکلات می‌توان به تولد نوزاد با آنمی شدید، ابتلا به یرقان یا همان زردی، آسیب به بافت‌های مغزی نوزاد و ابتلای او به انواع اختلالات مغزی، سقط جنین و مرده زایی اشاره کرد.
دلیل بروز زردی نوزادان چیست؟
هموگلوبین موجود در خون نوزاد بلافاصله بعد از تولد شکسته می شود. سپس رنگدانه های زردرنگی به نام بیلی روبین در خون نوزاد آزاد می‌شود که باعث زردی پوست نوزاد به مرور زمان می‌شود. کبد نوزاد وظیفه دفع بیلی روبین را برعهده دارد اگر مقدار زیادی از بیلی روبین در خون نوزاد تجمع کند آنگاه بیماری زردی نوزادان بروز میکند و ممکن است خطرآفرین باشد. کبد نوزاد در ابتدای تولد کمی نارس است و به خوبی کار نمی‌کند بنابراین عدد بیلی روبین در خون نوزاد افزایش می یابد.
نشانه های زردی در بزرگسالان برای مشکلات کیسه صفرا و در نوزاد دختر و پسر مشاهده می گردد. برای تشخیص زردی بهتر است پوست نوزاد را در زیر نور آفتاب مشاهده کنید زیرا تشخیص زردی پوست زیر نور مهتابی مشکل است. برای بررسی زردی در نوزاد کافی است که با انگشت فشاری را به پوست نوزاد وارد کنید اگر نوزاد سالم باشد پوستش سفید می شود و اگر دچار زردی شده باشد پوستش زرد خواهد شد.
زردی معمولا از سر و صورت شروع شده و با افزایش سطح بیلی روبین به سمت اندام‌ها انتشار می‌یابد. زردی چهره نشانه وجود ۵ میلی‌گرم و زردی تا اواسط شکم نشانه ۱۰ تا ۱۵ میلی‌گرم و زردی اندام و کف دست و پا نشانه وجود ۲۰ میلی گرم بیلی روبین در دسی‌لیتر خون است.
علت زردی نوزاد
لازم است که والدین به دنبال علت زردی نوزاد خود بوده ضمن اینکه با علائم و نشانه های آن آشنا باشند تا بتوانند نسبت به رفع آن اقدام کنند. روشن است که هر چه سریعتر والدین بیماری فوق الذکر را تشخیص دهند میتوانند از عواقب خطرناک آن جلوگیری میکند.
- کم کاری آنزیمی کبد
- ناسازگاری گروه خونی مادر و فرزند
- عفونت
- شیر مادر
- فاویسم
چه عواملی باعث ایجاد زردی در نوزاد می شود؟
عواملي که در زير نام برده مي شود خطر ابتلاي نوزاد به زردی، را افزايش مي دهند و شدت آن را تشدید می کنند.
- سابقه زردي نوزاد در فرزندان قبلي
- زايمان سزارين
- نوزاد نارس
- ناسازگاري گروه خوني مادر و نوزاد
- بيماري ديابت در مادر نوزاد
- تغذيه نامناسب کودک بعد از تولد
- پسر بودن نوزاد
- کم وزن بودن نوزاد
- دوقلویی و چند قلویی
- کودک با وزن کمتر از 2500 گرم
انواع مختلفی از زردی و علت آنها
زردی عموما به دو دسته فیزیولوژیک و پاتولوژیک دسته بندی می شود. عموما به زردی که بعد از 24 ساعت تولد مشاهده می شود زردی فیزیولوژیک نام می گویند. این نوع زردی خفیف است به تدریج با روش های مراقبتی و تغذیه قابل کنترل است و بدون آسیب به کودک برطرف می شود. اما زردی پاتولوژیک در بیست و چهار ساعت اول تولد رخ می دهد و میزان بیلی روبین خیلی بالا است .این زردی خطرناک است و برعکس زردی فیزیولوژیک ، درمان زردی پاتولوژیک بسیار مهم است.
زردی فیزیولوژیک به علت نارس بودن:
در نوزادان نارس زردی معمول است زیرا بدن آنها برای دفع صحیح بیلی روبین آماده نیست.
زردی فیزیولوژیک به علت شیر مادر:
در حدود ۱ تا ۲ درصد نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند ، زردی ناشی از برخی مواد موجود در شیر مادر ممکن است رخ دهد و باعث افزایش سطح بیلی روبین شود. در دو نوع زودرس و دیررس وجود دارد. نوع زودرس قبل از روز هفتم شروع می‌شود و نوع دیررس بعد از هفته اول. تشخیص آن به عهده پزشک متخصص اطفال است
زردی پاتولوژیک به علت ناسازگاری گروه خونی (مشکلات Rh یا ABO):
اگر مادر و کودک گروه خونی متفاوتی داشته باشند مثلا در مواردی که نوزاد گروه خونی A و B دارد و گروه خونی مادر نوزاد O است و یا RH گروه خونی مادر منفی و RH گروه خونی نوزاد مثبت باشد؛ این ناسازگاری بوجود می آید و بدن مادر می تواند آنتی بادی تولید کند که سلول های قرمز خون نوزاد را از بین می برد. در گذشته ، مشکلات Rh شدیدترین نوع زردی را ایجاد می کردند ، اما اکنون می توان با تزریق ایمونوگلوبولین Rh به مادر، از این بیماری جلوگیری کرد.