کتاب «خیام و آن دروغ دلاویز» نوشته هوشنگ معینزاده در قالب داستانی تخیلی به نقد مفاهیم دینی و فلسفی پرداخته و با بهرهگیری از شخصیت خیام به بررسی مسائلی چون مرگ بهشت و حقیقت هستی میپردازد. این اثر با نگاهی فلسفی پرسشهایی درباره زندگی پس از مرگ و مفاهیم مذهبی مطرح میکند.

خلاصه فصل 1 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: ورود به بهشت و مواجهه با واقعیتهای آن
در این فصل شخصیت اصلی داستان پس از تجربه مرگ وارد بهشت میشود. او در ابتدا با تصویری از بهشت مواجه میشود که تمام تصورات رایج و زیبا از این مکان را در ذهنش تداعی میکند. بهشت طبق انتظارات مکانی است پر از نور زیبایی و آرامش. اما با گذر زمان او متوجه میشود که این تصویر اولیه به هیچ عنوان تمامی واقعیتهای بهشت را نشان نمیدهد. ابتدا زیباییهای ظاهری بهشت او را اغوا میکند اما هرچه بیشتر در آنجا میماند شروع به درک پیچیدگیهای جدیدی میکند که برخلاف انتظارات او هستند. در این مسیر او با موجودات و ارواح مختلفی مواجه میشود که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند و نقشهای مختلفی در بهشت ایفا میکنند. یکی از این ارواح فردی است که در زندگی زمینی خود با خطاها و اشتباهات زیادی مواجه بوده و در حال حاضر در بهشت به نوعی تکامل یافته است. شخصیت اصلی داستان در طول این سفر با این چالشها روبهرو میشود که چگونه به حقیقت بهشت و معنای واقعی آن پی ببرد. او میفهمد که بهشت تنها مکان لذت و راحتی نیست بلکه فضایی است که فرد را با حقیقتهای عمیقتر و پیچیدهتری از زندگی و پس از آن روبهرو میسازد. در نهایت او با دنیای جدیدی از مفاهیم فلسفی و اخلاقی آشنا میشود که پیش از آن از آنها بیخبر بود.
نکات کلیدی فصل 1 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- ورود به بهشت و تداعی تصورات رایج
- کشف واقعیتهای پنهان و پیچیدگیهای بهشت
- ملاقات با ارواح مختلف و درک نقشهای متفاوت
- درک بهشت به عنوان فضایی برای مواجهه با حقایق عمیق
- آشنایی با مفاهیم جدید فلسفی و اخلاقی
خلاصه فصل 2 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: دیدار با شخصیتهای تاریخی و مذهبی
در این فصل شخصیت اصلی داستان در ادامه سفر روحانی خود به ملاقات با شخصیتهای برجسته تاریخی و مذهبی میپردازد. این دیدارها به او فرصتی میدهند تا درک عمیقتری از مفاهیم دینی و فلسفی پیدا کند. او ابتدا با برخی از شخصیتهای بزرگ تاریخ اسلام مواجه میشود که هریک در دوره خود تأثیرات عمیقی بر جامعه و تفکرات مذهبی داشتهاند. این شخصیتها که از نظر فکری و روحانی با یکدیگر تفاوتهایی دارند هرکدام نقطهنظرات و تجربیات خاص خود را در مورد معانی زندگی مرگ و دین بیان میکنند. در ادامه شخصیت اصلی با برخی از شخصیتهای مذهبی دیگر از دیگر ادیان نیز دیدار میکند. این ملاقاتها نه تنها به او کمک میکند تا تفاوتها و شباهتهای موجود در آموزههای دینی مختلف را درک کند بلکه او را به تفکر عمیقتر در مورد جایگاه انسان در جهان و ارتباط او با خدا و حقیقت سوق میدهد. در این فصل علاوه بر شخصیتهای اسلامی دیدارهایی با شخصیتهای تاریخی و مذهبی از دیگر فرهنگها و زمانها نیز صورت میگیرد که این امر به گسترش افقهای فکری شخصیت اصلی کمک میکند. این دیدارها در نهایت باعث میشود که او به چالشهای جدیدی در مواجهه با آموزههای دینی و فلسفی دست یابد و دیدگاههای خود را در خصوص حقیقت ایمان و انسانیت مورد بازنگری قرار دهد.
نکات کلیدی فصل 2 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- ملاقات با شخصیتهای برجسته تاریخی و مذهبی
- درک عمیقتر از مفاهیم دینی و فلسفی
- بررسی تفاوتها و شباهتهای آموزههای دینی مختلف
- تفکر در مورد جایگاه انسان در جهان و ارتباط با خدا
- بازنگری در دیدگاهها در خصوص حقیقت ایمان و انسانیت
خلاصه فصل 3 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: گفتوگوهای فلسفی با خیام و ابوعلی سینا
در این فصل شخصیت اصلی داستان وارد مرحلهای از سفر روحانی خود میشود که با دو اندیشمند بزرگ تاریخ اسلام خیام و ابوعلی سینا به گفتوگو میپردازد. این دیدارها در فضایی به شدت فلسفی و تفکرآمیز شکل میگیرند که در آن شخصیت اصلی فرصت مییابد تا به عمق اندیشههای این دو شخصیت بزرگ بپردازد. ابتدا خیام که بیشتر به خاطر رباعیات و دیدگاههای فلسفیاش شناخته شده است مفاهیم مربوط به وجود انسان زندگی و مرگ را از منظری شجاعانه و بدون هیچ ترسی از پرسشهای بزرگ جهان بیان میکند. او تأکید میکند که زندگی در دنیای مادی و تکیه بر لذتهای آن به هیچوجه نمیتواند هدف نهایی انسان باشد و باید در جستجوی حقیقتی عمیقتر بود. در ادامه ابوعلی سینا فیلسوف و پزشک بزرگ به موضوعات مختلف فلسفی از جمله علم عقل و ارتباط آنها با دین میپردازد. او مفهوم «وجود» را با تکیه بر اصول فلسفه مشاء توضیح میدهد و از نگاه منطقی و علمی خود انسان را به درک حقیقت از طریق عقل و تفکر دعوت میکند. در این گفتوگوها هر یک از این شخصیتها نگاههای متفاوتی به دنیا و خداوند دارند که مناظرههای فکری بسیاری را ایجاد میکند. این بحثها نه تنها به شخصیت اصلی کمک میکند تا عمیقتر به مفاهیم فلسفی دست یابد بلکه او را به تأمل در مورد رابطه انسان با خدا و حقیقت هدایت میکند. این فصل به طور کلی به بررسی دقیقتر مفاهیم فلسفی و تئوریک پرداخته و چالشهای فکری میان دو اندیشمند بزرگ تاریخ را در کنار شخصیت اصلی برجسته میسازد.
نکات کلیدی فصل 3 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- گفتوگو با خیام و ابوعلی سینا در فضایی فلسفی
- بررسی دیدگاههای خیام درباره زندگی مرگ و حقیقت
- توضیح مفهوم «وجود» توسط ابوعلی سینا با تکیه بر فلسفه مشاء
- ایجاد مناظرههای فکری به دلیل نگاههای متفاوت به دنیا و خداوند
- تأمل در مورد رابطه انسان با خدا و حقیقت
خلاصه فصل 4 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: بررسی مفاهیم معاد و نبوت
در این فصل شخصیت اصلی داستان به بررسی عمیق مفاهیم معاد و نبوت پرداخته و نگاههای مختلف فلسفی و دینی به این مفاهیم را تحلیل میکند. ابتدا معاد به عنوان یکی از اساسیترین مفاهیم دینی معرفی میشود که در بسیاری از مذاهب و فلسفهها به عنوان بازگشت انسانها به دنیای دیگری پس از مرگ مطرح است. در این بخش شخصیت اصلی از منظرهای مختلف به این مفهوم نگاه میکند و به گفتگو با شخصیتهای مذهبی و فلسفی پرداخته و دیدگاههای مختلف درباره آن را میسنجند. او با توجه به آموزههای مختلف دینی به نقد و بررسی معانی و ابعاد مختلف معاد از جمله جزا و پاداش در دنیای پس از مرگ و ارتباط آن با اعمال انسانها در زندگی دنیوی میپردازد. در ادامه مفهوم نبوت مورد بررسی قرار میگیرد که در آن پیامبران به عنوان واسطههای الهی برای انتقال پیام خداوند به انسانها معرفی میشوند. شخصیت اصلی با تحلیل آموزههای مختلف نبوت در ادیان مختلف به بررسی دلایل و اهداف حضور پیامبران در تاریخ بشر میپردازد. این فصل شامل گفتگوهایی عمیق در خصوص حقیقت نبوت و ارتباط آن با معاد است که باعث میشود شخصیت اصلی به درک بهتری از مفاهیم الهی دست یابد. همچنین این فصل به شکلی فلسفی به نقد و بررسی شواهد و دلایل منطقی برای پذیرش یا رد مفاهیم معاد و نبوت پرداخته و از منظرهای علمی و دینی به این مسائل نگاه میکند.
نکات کلیدی فصل 4 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- بررسی مفهوم معاد به عنوان بازگشت انسانها به دنیای دیگر
- نقد و بررسی معانی و ابعاد مختلف معاد از منظر ادیان
- بررسی مفهوم نبوت و نقش پیامبران به عنوان واسطههای الهی
- گفتگو در خصوص حقیقت نبوت و ارتباط آن با معاد
- نقد و بررسی شواهد منطقی برای پذیرش یا رد معاد و نبوت
خلاصه فصل 5 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: محاکمه خیام در دادگاه الهی
در این فصل خیام به عنوان شخصیت اصلی داستان وارد دادگاه الهی میشود تا پاسخگوی اعمال خود در دنیا باشد. این دادگاه که به شکل نمادین برگزار میشود فضایی از پرسش و پاسخ میان خیام و مقامات الهی را به تصویر میکشد. در ابتدا خیام با نگرانی و تردید وارد این مکان میشود و به نظر میرسد که باید با مجموعهای از گناهان و اشتباهات مواجه شود. مقامات الهی او را مورد پرسش قرار میدهند و او به دفاع از افکار اعمال و عقاید خود میپردازد. در این محاکمه خیام ابتدا در مورد فلسفه زندگی نگاههایش به جهان و خداوند و چالشهایی که در مواجهه با مذهب و آموزههای دینی داشت توضیح میدهد. او به عنوان فردی که به دلیل عقل و تفکر در پی حقیقت بوده است در تلاش است تا ثابت کند که جستجوی او برای معنای زندگی تنها از دیدگاه علمی و عقلانی بوده است. در ادامه سوالات عمیقتری در خصوص مسائل مربوط به ایمان اخلاق و مسئولیتهای فردی مطرح میشود و خیام در دفاع از خود به بیان استدلالهای فلسفی و دینی میپردازد. مقامات الهی که به نظر میرسد بر اساس مفاهیم عدالت و رحمت به قضاوت پرداختهاند سرانجام در مورد سرنوشت خیام تصمیمگیری میکنند. این فصل نه تنها به بررسی جزییات فکری و فلسفی خیام در قبال دین و جهان میپردازد بلکه تلاشی است برای فهم معنای حقیقی عدالت و بخشش الهی در نظرگاههای مختلف.
نکات کلیدی فصل 5 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- ورود خیام به دادگاه الهی برای پاسخگویی به اعمال
- دفاع خیام از فلسفه زندگی و نگاههایش به جهان و خداوند
- طرح سوالات عمیق در خصوص ایمان اخلاق و مسئولیتهای فردی
- استدلالهای فلسفی و دینی خیام در دفاع از خود
- تصمیمگیری در مورد سرنوشت خیام بر اساس عدالت و رحمت الهی
خلاصه فصل 6 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: دیدار با شخصیتهای مذهبی و نقد آموزههای دینی
در این فصل شخصیت اصلی داستان با گروهی از شخصیتهای مذهبی مختلف ملاقات میکند و به بررسی و نقد آموزههای دینی پرداخته میشود. در ابتدا او با برخی از روحانیون و متفکران مذهبی به گفتوگو میپردازد. این ملاقاتها به او فرصتی میدهند تا دیدگاههای مختلف در مورد خداوند دین و زندگی پس از مرگ را بشنود و درک خود را از مفاهیم دینی به چالش بکشد. شخصیت اصلی ابتدا از نظرات مذهبی موجود در جامعه آگاه میشود و در این راه با افکار مختلف در خصوص سرنوشت انسان هدف زندگی و معانی اخلاقی روبهرو میشود. در جریان این گفتوگوها او با برخی تناقضها و تفسیرهای متفاوت از اصول دینی مواجه میشود که موجب میشود به نقد آموزههای دینی و اصول ایمان بپردازد. شخصیت اصلی در این فصل به بررسی مفاهیمی چون آمرزش عدالت الهی و مفهوم جهنم و بهشت پرداخته و به تحلیل استدلالهای دینی در خصوص این مفاهیم میپردازد. این فصل علاوه بر نقد دینی به طرح سوالات عمیق فلسفی در مورد حقیقت ایمان و عقیده میپردازد و شخصیت اصلی را به فکر و تأمل بیشتر در مورد آموزههای دینی و ساختار مذهبی جوامع بشری وا میدارد. این بخش از داستان بهویژه بر تضادهای میان دیدگاههای مختلف و چالشهایی که برای فرد در پذیرش یک دین واحد ایجاد میشود تأکید دارد.
نکات کلیدی فصل 6 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- ملاقات با شخصیتهای مذهبی و شنیدن دیدگاههای مختلف
- آگاهی از نظرات مذهبی موجود در جامعه
- مواجهه با تناقضها و تفسیرهای متفاوت از اصول دینی
- نقد آموزههای دینی و اصول ایمان
- طرح سوالات عمیق فلسفی در مورد حقیقت ایمان و عقیده
خلاصه فصل 7 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: سفر به نیایشگاه زرتشت و نقد دین اسلام
در این فصل شخصیت اصلی داستان سفر خود را به نیایشگاه زرتشت آغاز میکند. او در این سفر با آموزههای زرتشتی آشنا شده و با دقت به بررسی مفاهیم و اصول دین زرتشت میپردازد. در نیایشگاه شخصیت اصلی با روحانیون و پیروان زرتشتی گفتگوهایی عمیق در خصوص جهانبینی زرتشتی مفهوم آفرینش اهریمن و اهورامزدا و نیز نجات و رستگاری از دیدگاه این دین انجام میدهد. این بحثها به او امکان میدهند که درک خود را از دین و جهانآراییهای دینی گسترش دهد و تفاوتهای عمدهای را میان زرتشتیگری و سایر ادیان بیابد. پس از این تجربه او به نقد دین اسلام میپردازد و آموزههای اسلامی را در مقایسه با دین زرتشت مورد بررسی قرار میدهد. در این بخش شخصیت اصلی به مفاهیم اسلامی چون توحید نبوت معاد و جهاد میپردازد و به نقد مفاهیم و آموزههای مختلف دینی اسلام میپردازد. او به تأمل در تناقضات و چالشهای فلسفی و تاریخی دین اسلام میپردازد و در این روند از مسائل اخلاقی فقهی و اعتقادی اسلام سخن میگوید. این فصل در کنار بررسی آموزههای زرتشتی تحلیل انتقادی عمیقی از دین اسلام به همراه دارد که شخصیت اصلی را به چالشهای جدیدی در فهم مفاهیم دینی میکشاند.
نکات کلیدی فصل 7 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- سفر به نیایشگاه زرتشت و آشنایی با آموزههای آن
- گفتگو با روحانیون و پیروان زرتشتی در خصوص جهانبینی زرتشتی
- گسترش درک از دین و جهانآراییهای دینی
- نقد دین اسلام و مقایسه آموزههای آن با زرتشتیگری
- تحلیل انتقادی از دین اسلام و چالشهای جدید در فهم مفاهیم دینی
خلاصه فصل 8 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: دیدار با عیسی مسیح و نقد مسیحیت
در این فصل شخصیت اصلی داستان به دیدار با عیسی مسیح میپردازد. او در این دیدار با مسیح در فضایی معنوی و پر از پرسشهای مذهبی به گفتوگو میپردازد. عیسی مسیح در این ملاقات نه تنها به بیان آموزههای خود در مورد محبت بخشش و نجات میپردازد بلکه شخصیت اصلی را به تأمل در مورد مفاهیم اساسی مسیحیت نظیر گناه رستگاری و قربانی شدن دعوت میکند. این گفتوگوها به طور عمیق به بررسی آموزههای مسیحیت میپردازد و پرسشهایی در مورد صحت و تاثیر آموزههای مسیحی در طول تاریخ به وجود میآورد. شخصیت اصلی ابتدا به نقد مفاهیم اصلی مسیحیت مانند تثلیث و فدیه پرداخته و تلاش میکند تا به دقت تفکرات مسیحی را ارزیابی کند. او به تناقضات موجود در تاریخ مسیحیت و تفاوتهای موجود میان تعالیم مسیح و نحوهی تفسیر آنها در قرون مختلف میپردازد. در این سفر فکری شخصیت اصلی همچنین به چالشهای فلسفی در خصوص ماهیت خداوند و رابطهاش با انسانها میپردازد. در نهایت این فصل به نقد عمیقتر و تحلیل آموزههای مسیحیت از منظر فلسفی و تاریخی میپردازد به طوری که شخصیت اصلی همچنان در جستجوی حقیقتی است که بتواند هماهنگ با درک عمیقتری از دین و جهان باشد.
نکات کلیدی فصل 8 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- دیدار با عیسی مسیح و گفتوگو در فضایی معنوی
- تأمل در مورد مفاهیم اساسی مسیحیت مانند گناه رستگاری و قربانی شدن
- بررسی آموزههای مسیحیت و پرسش در مورد صحت و تاثیر آنها
- نقد مفاهیم اصلی مسیحیت مانند تثلیث و فدیه
- چالشهای فلسفی در خصوص ماهیت خداوند و رابطهاش با انسانها
خلاصه فصل 9 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: ملاقات با محمد بن عبدالله و نقد آموزههای اسلامی
در این فصل شخصیت اصلی داستان به ملاقات با محمد بن عبدالله میپردازد. این دیدار در فضایی معنوی و پر از پرسشهای فلسفی صورت میگیرد جایی که شخصیت اصلی با پیامبر اسلام به گفتوگو درباره اصول و مفاهیم اصلی دین اسلام میپردازد. محمد بن عبدالله در این گفتوگو به تبیین آموزههای اساسی اسلام از جمله توحید نبوت و معاد میپردازد و شخصیت اصلی را با مفاهیم رستگاری و هدایت الهی آشنا میکند. با این حال شخصیت اصلی در این دیدار نقدهایی به آموزههای اسلامی مطرح میکند. او ابتدا به تحلیل مفهوم توحید در اسلام میپردازد و پرسشهایی در خصوص ماهیت خداوند و چگونگی ارتباط انسانها با خدا طرح میکند. سپس به نقد نبوت و چالشهایی که در تاریخ اسلام در رابطه با صداقت و صحت پیامبران مطرح است میپردازد. همچنین شخصیت اصلی در نقد احکام و شریعت اسلامی به مسائلی چون جهاد فقه و دینی بودن قوانین اجتماعی توجه میکند و تناقضاتی را که ممکن است در تفسیر و اجرای این احکام وجود داشته باشد مورد بررسی قرار میدهد. در این فصل شخصیت اصلی همچنین درباره تفاوتهای میان تعالیم اسلامی و سایر ادیان و فلسفهها بحث میکند و به شکلی دقیقتر بررسی میکند که آیا آموزههای اسلام میتوانند به عنوان راهی برای تحقق حقیقت و معنای زندگی در نظر گرفته شوند یا خیر. این فصل بهویژه بر تجزیه و تحلیل انتقادی آموزههای دینی و فلسفی اسلام متمرکز است.
نکات کلیدی فصل 9 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- ملاقات با محمد بن عبدالله و گفتوگو درباره اصول دین اسلام
- تبیین آموزههای اساسی اسلام از جمله توحید نبوت و معاد
- نقد مفهوم توحید و پرسش درباره ماهیت خداوند
- نقد نبوت و چالشهای مربوط به صداقت پیامبران
- نقد احکام و شریعت اسلامی و بررسی تناقضات موجود
خلاصه فصل 10 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز: نتیجهگیری و تأمل در حقیقت بهشت و جهنم
در این فصل شخصیت اصلی داستان پس از تجربیات مختلف خود در بهشت و مواجهه با مفاهیم دینی و فلسفی به نتیجهگیریهای عمیقتری درباره حقیقت بهشت و جهنم میرسد. او با تأمل در تمامی وقایع و آموزههایی که در طول سفر خود آموخته است به بررسی معنای واقعی این دو مفهوم میپردازد. در ابتدا او به تحلیل دیدگاههای مختلف درباره بهشت و جهنم که از منابع دینی و فلسفی گرفته شدهاند میپردازد و به این نتیجه میرسد که این مفاهیم علاوه بر بعد معنوی دارای ابعاد روانشناختی و اجتماعی نیز هستند. او به چالشهایی اشاره میکند که افراد در زندگی خود در تلاش برای فهم حقیقت بهشت و جهنم با آنها مواجه میشوند و اینکه این مفاهیم ممکن است به دلیل تفسیرهای مختلف در طول تاریخ دستخوش تغییرات شده باشند. شخصیت اصلی در این فصل همچنین به مقایسه دیدگاههای مختلف درباره مجازاتها و پاداشهای پس از مرگ پرداخته و تلاش میکند تا درک عمیقتری از آنها پیدا کند. او به این نتیجه میرسد که حقیقت بهشت و جهنم بیشتر از آنچه که در آموزههای دینی آمده بستگی به درک فردی و روحانی هر انسان دارد. در پایان شخصیت اصلی با تفکر عمیقتر به این نتیجه میرسد که بهشت و جهنم نه تنها مکانهای فیزیکی بلکه حالات درونی و روحانی انسانها در مواجهه با انتخابهای زندگیشان هستند. این فصل بهطور کلی تأملاتی در مورد حقیقت نهایی و معنای این مفاهیم دارد و پرسشهایی فلسفی و اخلاقی درباره زندگی پس از مرگ مطرح میکند.
نکات کلیدی فصل 10 کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:
- نتیجهگیری درباره حقیقت بهشت و جهنم پس از تجربیات مختلف
- تحلیل دیدگاههای مختلف درباره بهشت و جهنم از منابع دینی و فلسفی
- اشاره به چالشهای فهم حقیقت بهشت و جهنم
- مقایسه دیدگاهها درباره مجازاتها و پاداشهای پس از مرگ
- درک بهشت و جهنم به عنوان حالات درونی و روحانی انسانها
درباره نویسنده کتاب خیام و آن دروغ دلاویز:هوشنگ معینزاده
هوشنگ معینزاده نویسنده و پژوهشگر ایرانی است که در آثار خود به نقد و بررسی مفاهیم دینی و فلسفی میپردازد. کتاب «خیام و آن دروغ دلاویز» از جمله آثار اوست که در آن با بهرهگیری از افکار حکیم عمر خیام به موضوعاتی مانند زندگی پس از مرگ و نگرانیهای انسان در مورد سرنوشت پس از مرگ پرداخته است. این اثر در قالب داستانی تخیلی به طرح مجدد مباحث فلسفی و تاریخی میپردازد و خوانندگان را به تفکر در مورد مفاهیم عمیق انسانی و دینی دعوت میکند.
کتاب های مرتبط با خیام و آن دروغ دلاویز
- سمرقند: رمانی تاریخی از امین معلوف که به زندگی حکیم عمر خیام و دوره سلجوقیان پرداخته است. این اثر با تلفیق تاریخ و تخیل به بررسی اندیشههای خیام و تاثیر آن بر زمانهاش میپردازد.
- گرگ دریا: رمانی از جک لندن که در آن شخصیت خیام به عنوان یکی از موضوعات بحث میان شخصیتهای داستان مطرح میشود. این اثر با نگاهی فلسفی به زندگی و مرگ میپردازد.
- معصومه شیرازی: اثری از محمد علی جمالزاده که در آن شخصیت خیام یکی از شخصیتهای داستان است. این رمان با نگاهی اجتماعی و فلسفی به مسائل زمانه خود میپردازد.
- میراثدار: افسانه عمر خیام: فیلمی آمریکایی ساخته سال ۲۰۰۵ که به زندگی و افسانههای پیرامون حکیم عمر خیام میپردازد. این اثر با نگاهی تاریخی و تخیلی به شخصیت خیام پرداخته است.
- سفرنامه هوشنگ شمعی: کتابی که در آن به بررسی سفرهای هوشنگ شمعی و تجربیات او پرداخته شده است. این اثر با نگاهی تاریخی و اجتماعی به مسائل مختلف میپردازد.
- ترانههای خیام: ترجمه و شرحی از اشعار حکیم عمر خیام توسط صادق هدایت. این اثر با نگاهی فلسفی به اشعار خیام پرداخته و مفاهیم عمیق آن را بررسی میکند.
- رباعیات حکیم عمر خیام: شرحی از اشعار حکیم عمر خیام توسط صاحبعلی ملکی. این اثر با نگاهی تحلیلی به اشعار خیام پرداخته و مفاهیم آن را بررسی میکند.
- حکیم عمر خیام: کتابی به قلم غلامحسین مصاحب که به زندگی علمی و فلسفی حکیم عمر خیام پرداخته است. این اثر با نگاهی تاریخی به دستاوردهای علمی خیام میپردازد.
- سفرنامه نیشابور: کتابی که در آن به بررسی تاریخ و فرهنگ شهر نیشابور پرداخته شده است. این اثر با نگاهی تاریخی و اجتماعی به مسائل مختلف میپردازد.
- رباعیات خیام: ترجمه و شرحی از اشعار حکیم عمر خیام توسط محمدعلی فروغی. این اثر با نگاهی ادبی به اشعار خیام پرداخته و مفاهیم آن را بررسی میکند.