سلامت استخوان به عنوان یک عضو مهم بدن نقش مهمی در زندگی انسان دارد. اگرچه میزان از دست دادن استخوان می تواند با افزایش سن افزایش یابد اما افراد می توانند با اتخاذ یک سبک زندگی سالم از پوکی استخوان جلوگیری کنند. چگونه بیماری را در خود تشخیص می دهید؟ و آیا همه مردم یکسان هستند؟ و سوالاتی از این دست ما را در مورد این بیماری و پیشگیری یا درمان آن بشناسید. به همین منظور با نسرین بابازاده متخصص داخلی و غدد به گفت وگو نشستیم که در قسمت اول می خوانید:
پوکی استخوان یک بیماری است که هم کمیت و هم کیفیت استخوان ها را تحت تاثیر قرار می دهد. از طرفی در این حالت نه تنها بافت و تراکم استخوان کاهش می یابد بلکه نظمی که در حالت طبیعی بافت شناسی استخوان داریم نیز آسیب می بیند. این باعث می شود افراد بیشتر مستعد شکستگی شوند. شکستگی هایی که با کمترین ضربه رخ می دهد. به عنوان مثال فردی که در حال راه رفتن است به طور ناگهانی زمین می خورد و لگنش می شکند در حالی که انتظار نداریم با یک زمین خوردن طبیعی شکستگی ایجاد شود. بنابراین پوکی استخوان فرد را مستعد شکستگی های خود به خود یا آسیب های جزئی می کند.
مهمترین علامت این بیماری بدون علامت است. تا زمانی که فرد دچار شکستگی نشود اکثر آنها از وجود این بیماری بی اطلاع هستند.
اکثر شکستگی ها در افراد مسن در لگن ستون فقرات کمری و تاندون ها رخ می دهد و باعث ناتوانی شدید در بیمار می شود. او نمی توانست کارهای روزانه اش را انجام دهد و کیفیت زندگی اش به شدت تحت تاثیر قرار گرفت.
چرا پوکی استخوان رخ می دهد؟
میزان تشکیل استخوان در بدن هر فرد تا سن 30 تا 35 سالگی بیشتر از تجزیه آن است. با افزایش سن این مکانیسم معکوس می شود یعنی سرعت از دست دادن استخوان سریعتر از سرعت تشکیل استخوان است. بنابراین بسیار مهم است که افراد قبل از این سن به حداکثر اندازه استاندارد استخوان برسند. این مورد اهمیت اقدامات پیشگیرانه و سبک زندگی صحیح را در سنین پایین نشان می دهد.
چه کسانی در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند؟
زنان بالای 65 سال و مردان بالای 70 سال بیشتر در معرض پوکی استخوان و شکستگی هستند. عدم تحرک سیگار کشیدن الکل دیابت مصرف ناکافی ویتامین D و مواد معدنی (مانند کلسیم و منیزیم) یائسگی یائسگی زودرس در زنان داروهای بدون نسخه و بیماری های التهابی مزمن (مانند یائسگی). و ژنتیک یکی از مهم ترین عوامل خطر پوکی استخوان در انسان است.
علائم پوکی استخوان چیست؟
مهمترین علامت این بیماری بدون علامت است. تا زمانی که فرد دچار شکستگی نشود اکثر آنها از وجود این بیماری بی اطلاع هستند. این مورد اهمیت معاینه را در فرد نشان می دهد. یعنی پوکی استخوان مانند فشار خون بالا بدون علامت است تا زمانی که به عارضه ای تبدیل شود که بسیاری از افراد متوجه آن نمی شوند.
گاهی بیماران به ما مراجعه می کنند و می گویند: مفاصل یا زانوهایمان درد می کند پس پوکی استخوان داریم. این یک خرافات است. پوکی استخوان دردناک نیست. ممکن است فرد به هر دلیل دیگری به آرتریت یا آرتریت روماتوئید یا پوکی استخوان مبتلا باشد اما پوکی استخوان خود یک علامت است.
برخی از بیماران مبتلا به سنگ کلیه نگران مصرف غذاهای غنی از کلسیم هستند. این باور اشتباه است.
معاینه استخوان انسان چگونه باید انجام شود؟
تمام زنان بالای 65 سال و مردان بالای 70 سال باید اسکن استخوان انجام دهند. معاینه به این صورت است که در آن نوع خاصی از تصویربرداری به نام تراکم سنجی (تست تراکم استخوان) از بدن انسان گرفته می شود. این عکس با گرافیک معمولی فرق داره.
در برخی موارد ممکن است این معاینه را قبل از محدودیت سنی تعیین شده برای هر فرد انجام دهیم. زنان مبتلا به یائسگی زودرس بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کسانی که برای استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها با دوز بالا یا کورتیکواستروئید با دوز پایین استفاده می کنند کسانی که وزن کم دارند. به طور مشابه افراد با عوامل خطر بالا به عنوان مثال یک بیمار با شکستگی لگن در خانواده پدرش. این افراد بیشتر مستعد پوکی استخوان هستند. بنابراین قبل از سن ذکر شده باید معاینه استخوان انجام دهند.
آیا افراد نیاز به مصرف مکمل های کلسیم دارند؟
اگر فردی به هر دلیلی نتواند از لبنیات استفاده کند می تواند از مکمل استفاده کند. برای مثال افرادی که به پروتئین شیر حساسیت دارند پس از مصرف لبنیات علائم گوارشی شدیدی دارند. این افراد می توانند طبق دستور پزشک از مکمل های کلسیم استفاده کنند. آنها باید از مصرف خودسرانه کلسیم و ویتامین D خودداری کنند.
برخی از بیماران مبتلا به سنگ کلیه نگران مصرف غذاهای غنی از کلسیم هستند. این باور اشتباه است.
به افراد مبتلا به سنگ کلیه توصیه می کنیم مکمل های کلسیم را به صورت قرص یا شربت مصرف نکنند اما خوردن غذاهای طبیعی لبنیات و میوه های سرشار از کلسیم نه تنها مضر است بلکه مفید نیز هست.