اگر در صلح عمری متصالح فوت کند

در قرارداد صلح عمری، اگر متصالح (صلح گیرنده) قبل از مصالح (صلح دهنده) فوت کند، این رخداد به هیچ وجه منجر به فسخ یا ابطال قرارداد نمی شود. عقد صلح عمری از عقود لازم است و با فوت متصالح، مالکیت عین مال به ورثه قانونی او منتقل می شود، در حالی که حق انتفاع و استفاده از منافع مال همچنان تا پایان عمر مصالح برای او باقی می ماند. این موضوع یکی از رایج ترین ابهامات در مورد صلح عمری است که در این مقاله به تفصیل و بر اساس اصول حقوقی ایران به آن می پردازیم.

قرارداد صلح عمری به عنوان یکی از روش های رایج و کارآمد برای انتقال مالکیت اموال، به ویژه املاک، در نظام حقوقی ایران شناخته می شود. این نوع قرارداد به مصالح (فردی که مال را صلح می کند) این امکان را می دهد که با حفظ حق استفاده از منافع مال خود تا پایان عمر، مالکیت عین مال را به متصالح (فردی که مال به نفع او صلح می شود) منتقل کند. با این حال، یکی از چالش برانگیزترین و پرابهام ترین سناریوها، حالتی است که متصالح زودتر از مصالح فوت کند. تصورات نادرستی در این زمینه وجود دارد که ممکن است باعث سردرگمی افراد و بروز اختلافات حقوقی شود. این مقاله با هدف ارائه راهنمایی جامع و تخصصی، به بررسی دقیق پیامدهای حقوقی فوت متصالح در صلح عمری می پردازد و ابهامات موجود را برطرف می سازد.

صلح عمری: ماهیت حقوقی و ارکان آن

برای درک پیامدهای فوت متصالح در صلح عمری، ابتدا لازم است تا با ماهیت و ارکان این عقد حقوقی آشنا شویم. صلح عمری نوعی قرارداد صلح است که در آن، مصالح (فرد صلح دهنده) عین مال خود را به متصالح (فرد صلح گیرنده) منتقل می کند، اما شرط می کند که حق استفاده از منافع آن مال (حق انتفاع) تا زمانی که خود مصالح در قید حیات است، برای او باقی بماند. این ماهیت در ماده ۷۵۸ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران که صلح را اینگونه تعریف می کند: صلح ممکن است بر دعوی واقع شود یا بر غیر دعوی، قابل استناد است.

مصالح، متصالح و مال مورد صلح

در هر قرارداد صلح عمری سه رکن اساسی وجود دارد:

• مصالح (صلح دهنده): فردی که مالکیت عین مال را به دیگری واگذار می کند.
• متصالح (صلح گیرنده): فردی که مالکیت عین مال را دریافت می کند.
• مال مورد صلح: عین معینی که مورد انتقال قرار می گیرد، مانند ملک، خودرو، یا هر دارایی دیگر.

تفاوت اساسی در اینجاست که با انعقاد صلح عمری، مالکیت عین مال بلافاصله به متصالح منتقل می شود. این به معنای انتقال تمامی حقوق مالکانه (به جز حق انتفاع) به متصالح است. در مقابل، حق انتفاع که شامل حق استفاده و بهره برداری از منافع مال است، تا پایان عمر مصالح برای او محفوظ می ماند. این تفکیک میان «حق عین» و «حق انتفاع» هسته اصلی صلح عمری را تشکیل می دهد.

لازم بودن عقد صلح عمری

یکی از مهم ترین ویژگی های عقد صلح عمری، لازم بودن آن است. بر اساس ماده ۷۶۰ قانون مدنی، صلح عقد لازم است اگر چه در مقام عقود جایزه واقع شده باشد و بر هم نمی خورد مگر به اقاله یا خیار فسخ. این بدان معناست که عقد صلح، پس از انعقاد، اصولا از سوی هیچ یک از طرفین قابل فسخ یک جانبه نیست، مگر اینکه در خود قرارداد شرط فسخ (خیار فسخ) گنجانده شده باشد یا طرفین با توافق یکدیگر آن را اقاله (تفاسخ) کنند. لازم بودن عقد صلح عمری، پیامدهای مهمی در صورت فوت یکی از طرفین دارد. برخلاف عقود جایز (مانند وکالت یا مضاربه) که با فوت هر یک از طرفین منفسخ می شوند، فوت در عقود لازم، اصولاً تأثیری بر اعتبار و بقای عقد ندارد. بنابراین، این تصور که فوت متصالح در صلح عمری منجر به فسخ یا بطلان قرارداد می شود، کاملاً نادرست است و با مبانی حقوقی کشور ما منافات دارد.

پیامدهای حقوقی فوت متصالح قبل از مصالح (سناریوی استاندارد)

همانطور که اشاره شد، رایج ترین ابهام در خصوص صلح عمری، زمانی مطرح می شود که متصالح (فرد صلح گیرنده) زودتر از مصالح (فرد صلح دهنده) فوت کند. پاسخ حقوقی به این سناریو، صریح و قطعی است: فوت متصالح (صلح گیرنده) قبل از مصالح (صلح دهنده)، به هیچ عنوان باعث فسخ، بطلان یا ابطال عقد صلح عمری نمی شود.

دلیل اصلی این عدم فسخ، لازم بودن عقد صلح است. عقد لازم، تعهدی پایدار ایجاد می کند که با فوت یکی از طرفین از بین نمی رود، بلکه حقوق و تعهدات ناشی از آن به وراث منتقل می شود. در نتیجه، قرارداد صلح عمری پس از فوت متصالح، به قوت خود باقی می ماند و طرفین (مصالح و ورثه متصالح) ملزم به رعایت مفاد آن هستند.

وضعیت حق انتفاع مصالح پس از فوت متصالح

پس از فوت متصالح، حق انتفاع مصالح بر مال مورد صلح، تا پایان عمر خود مصالح، به قوت خود باقی می ماند. این حق، که در قرارداد صلح عمری به صراحت یا تلویحاً قید شده است، یک حق عینی تبعی است و تا زمانی که شرط شده (یعنی عمر مصالح) پابرجاست. بنابراین، ورثه متصالح هیچ حقی برای محروم کردن مصالح از منافع مال، اجاره دادن آن بدون اذن مصالح (در صورت عدم اعطای حق به متصالح)، یا هرگونه دخل و تصرفی که با حق انتفاع مصالح در تعارض باشد، ندارند. مصالح همچنان می تواند از مال بهره برداری کند یا منافع آن را دریافت نماید.

وضعیت مالکیت عین مال پس از فوت متصالح

همانگونه که پیشتر ذکر شد، با انعقاد عقد صلح عمری، مالکیت عین مال به متصالح منتقل می شود. پس از فوت متصالح، این مالکیت، همانند سایر اموال و دارایی های متصالح، جزو ترکه او محسوب شده و بلافاصله و بر اساس قوانین ارث (طبقات و درجات ارث)، به ورثه قانونی او منتقل می گردد. این انتقال مالکیت، فارغ از مدت زمان بقای حق انتفاع مصالح است. به عبارت دیگر، ورثه متصالح، مالک عین مال می شوند، اما مالکیت آن ها تا پایان عمر مصالح، مقید به حق انتفاع اوست.

برای ورثه متصالح، پس از فوت متصالح، لزوم انجام اقدامات حقوقی مشخصی وجود دارد:

1. انجام انحصار وراثت: اولین گام، دریافت گواهی انحصار وراثت است که ورثه قانونی و سهم الارث هر یک را مشخص می کند.
2. ثبت سند به نام ورثه: پس از انجام مراحل انحصار وراثت، ورثه می توانند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، نسبت به انتقال سند رسمی عین مال مورد صلح به نام خود (بر اساس سهم الارث هر یک) اقدام نمایند.

فوت متصالح در صلح عمری، باعث فسخ قرارداد نمی شود و مالکیت عین مال به ورثه متصالح منتقل می گردد، در حالی که حق انتفاع مصالح تا پایان عمر او باقی می ماند.

بررسی شروط خاص و حالات قراردادی در صلح عمری

اگرچه اصل بر لازم بودن عقد صلح و بقای آن پس از فوت متصالح است، اما شرایط و شروطی که در قرارداد صلح عمری گنجانده می شوند، می توانند پیامدهای حقوقی متفاوتی را در پی داشته باشند. بررسی این حالات خاص، برای تنظیم یک قرارداد صلح عمری جامع و پیش بینی کننده ضروری است.

۳.۱. صلح عمری با شرط خیار فسخ برای مصالح

یکی از شروط رایج در قراردادهای صلح، گنجاندن خیار فسخ است. خیار فسخ به یکی از طرفین (یا هر دو) حق می دهد که قرارداد را به صورت یک جانبه فسخ کند. اگر در صلح عمری، حق خیار فسخ برای مصالح (صلح دهنده) شرط شده باشد، این سوال مطرح می شود که آیا فوت متصالح بر این حق تأثیر می گذارد؟

پاسخ این است که خیر، اصولاً حق فسخ مصالح با فوت متصالح ساقط نمی شود. اگر این حق به صورت مطلق (مثلاً مصالح هر زمان که بخواهد حق فسخ دارد)، یا برای مدت معین (مصالح تا 10 سال حق فسخ دارد)، یا مادام العمر مصالح (مصالح مادام العمر حق فسخ دارد) شرط شده باشد، مصالح می تواند پس از فوت متصالح نیز از آن استفاده کند و با اعمال حق فسخ، مال را به خود برگرداند. اهمیت این موضوع در آن است که باید این حق فسخ به صراحت و بدون ابهام در قرارداد ذکر شده باشد تا از بروز هرگونه اختلاف در آینده جلوگیری شود.

۳.۲. صلح عمری با شرط خیار فسخ برای متصالح

اگر حق خیار فسخ برای متصالح در قرارداد صلح عمری شرط شده باشد، وضعیت این حق پس از فوت متصالح چگونه خواهد بود؟ اصولاً، حق خیار فسخ به عنوان یک حق مالی محسوب می شود. حقوق مالی به موجب ارث به ورثه منتقل می شوند. بنابراین، در صورت فوت متصالح، حق فسخ او به ورثه قانونی اش منتقل می گردد.

ورثه متصالح (با اتفاق آرا یا از طریق تعیین نماینده ای که از سوی تمام ورثه مورد تأیید قرار گرفته باشد) می توانند از این حق استفاده کنند. مگر آنکه در متن قرارداد به صراحت قید شده باشد که این حق فسخ، صرفاً برای شخص متصالح بوده و با فوت او ساقط می شود. در غیر این صورت، ورثه می توانند به جای متصالح، قرارداد را فسخ کرده و عین مال را به مصالح بازگردانند و ثمن یا عوض صلح را (در صورت وجود) از مصالح دریافت کنند.

۳.۳. صلح عمری با شرط بازگشت مال به مصالح در صورت فوت متصالح (شرط فاسخ)

یکی از پرتکرارترین سوالات در زمینه صلح عمری این است که آیا می توان شرط کرد که اگر متصالح قبل از مصالح فوت کند، مال مورد صلح به مصالح بازگردد؟ پاسخ این است که بله، این امر امکان پذیر است، اما نیاز به نگارش حقوقی بسیار دقیق و بدون ابهام در قرارداد دارد. این نوع شرط می تواند در قالب شرط فاسخ یا صلح معلق گنجانده شود.

• شرط فاسخ: در این حالت، قراردادی منعقد می شود که به محض وقوع واقعه ای معین (در اینجا: فوت متصالح قبل از مصالح)، قرارداد خودبه خود منحل شده و مال به مصالح بازمی گردد. این شرط باید کاملاً واضح و بدون ابهام باشد و تمامی آثار آن نیز پیش بینی شود.
• صلح معلق: در این حالت، ممکن است تملیک مال مورد صلح به متصالح، معلق به عدم فوت او قبل از مصالح شود. به این معنی که اگر متصالح قبل از مصالح فوت کند، تملیک صورت نگرفته تلقی می شود.

با توجه به حساسیت بالای این نوع شروط و پیچیدگی های حقوقی آن، اکیداً توصیه می شود که برای تنظیم چنین قراردادی، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت شود تا از اعتبار و نفوذ حقوقی آن اطمینان حاصل گردد و از بروز اختلافات آتی جلوگیری شود.

حقوق و تکالیف ورثه متصالح در قبال مال مورد صلح

پس از فوت متصالح، همانطور که بیان شد، مالکیت عین مال مورد صلح به ورثه قانونی او منتقل می گردد. این انتقال مالکیت، حقوق و تکالیفی را برای ورثه به همراه دارد که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد:

۴.۱. حق مالکیت ورثه نسبت به عین مال و تقسیم آن

ورثه متصالح، مالک عین مال مورد صلح می شوند. این مالکیت، بر اساس سهم الارث قانونی هر یک از ورثه (مطابق با طبقات و درجات ارث در قانون مدنی) تقسیم می شود. به عنوان مثال، اگر مال مورد صلح یک ملک باشد، ورثه به نسبت سهم خود از آن ملک، مالک مشاع محسوب می شوند. آن ها می توانند پس از فوت مصالح و رفع حق انتفاع، نسبت به افراز، تقسیم، یا فروش سهم الارث خود اقدام کنند. تا زمان حیات مصالح نیز، ورثه مالک عین هستند، اما دخل و تصرف کامل آن ها در مال، محدود به حق انتفاع مصالح است.

۴.۲. تکلیف احترام به حق انتفاع مصالح و عدم ممانعت از بهره برداری او

یکی از مهم ترین تکالیف ورثه متصالح، احترام کامل به حق انتفاع مصالح است. ورثه حق ندارند مصالح را از استفاده و بهره برداری از منافع مال مورد صلح تا پایان عمر او، محروم کنند. هرگونه اقدامی که مانع از اعمال این حق شود، از سوی مصالح قابل پیگیری قانونی خواهد بود. این تکلیف به ورثه یادآور می شود که مالکیت آن ها بر عین مال، مادام العمر مصالح، محدود به حق انتفاع اوست و نمی توانند بر خلاف آن عمل کنند.

۴.۳. مسئولیت پرداخت هزینه های حفظ و نگهداری مال

مسئولیت پرداخت هزینه های حفظ و نگهداری مال مورد صلح، بستگی به شروط قید شده در قرارداد و عرف دارد. معمولاً هزینه های مربوط به استفاده و بهره برداری (مانند قبض آب و برق مصرفی توسط مصالح) بر عهده منتفع (مصالح) است. اما هزینه های اساسی حفظ و نگهداری عین مال (مانند تعمیرات اساسی ملک) می تواند بر عهده مالک (ورثه متصالح) باشد، مگر اینکه در قرارداد به نحو دیگری شرط شده باشد. این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که عدم وضوح در این زمینه می تواند منشأ اختلافات جدی میان مصالح و ورثه متصالح شود. بنابراین، توصیه می شود در تنظیم قرارداد صلح عمری، این موضوع به صراحت قید گردد.

۴.۴. لزوم اقدام برای انحصار وراثت و انتقال سند

همانطور که قبلاً ذکر شد، ورثه متصالح برای رسمیت بخشیدن به مالکیت خود، باید مراحل قانونی را طی کنند. این مراحل شامل اخذ گواهی انحصار وراثت و سپس مراجعه به دفاتر اسناد رسمی برای ثبت رسمی انتقال سند عین مال به نام خودشان (بر اساس گواهی انحصار وراثت) است. این اقدامات برای جلوگیری از هرگونه ابهام در مالکیت و امکان هرگونه دخل و تصرف قانونی (پس از پایان حق انتفاع مصالح) ضروری است.

تفاوت صلح عمری با وصیت: رفع ابهامات

یکی از رایج ترین اشتباهات، خلط مفهوم صلح عمری با وصیت است. اگرچه هر دو ابزاری برای انتقال اموال پس از مرگ به نظر می رسند، اما تفاوت های حقوقی اساسی دارند که در صورت فوت متصالح، اهمیت ویژه ای پیدا می کنند.

تفاوت های اصلی به شرح زیر است:

ویژگی	صلح عمری	وصیت
ماهیت حقوقی	عقد لازم (توافق دو یا چند نفر)	ایقاع (عمل حقوقی یک جانبه)
زمان تملیک	فوری و در زمان حیات مصالح	پس از فوت موصی (وصیت کننده)
قابلیت رجوع	اصولاً غیرقابل رجوع (مگر با شرط خیار)	قابل رجوع و تغییر تا زمان فوت موصی
محدودیت ثلث	ندارد؛ می تواند شامل تمام اموال باشد	محدود به یک سوم اموال (ثلث)، مگر با اجازه ورثه بیش از آن
تأثیر فوت	فوت مصالح یا متصالح عقد را از بین نمی برد	فوت موصی موجب نفوذ وصیت می شود

این تفاوت ها به روشنی نشان می دهند که صلح عمری، تملیکی قطعی و بلاعزل (مگر با شرط خاص) در زمان حیات مصالح است، در حالی که وصیت، تعهدی است که پس از فوت موصی محقق می شود و تا آن زمان قابلیت تغییر و ابطال دارد و محدودیت قانونی نیز دارد. از این رو، وصیت، بر خلاف صلح عمری، با فوت متصالح (یا موصی له در وصیت) قبل از موصی، می تواند باطل شود (مگر اینکه وصیت به صورت کلی باشد). اما در صلح عمری، همانطور که بارها تأکید شد، فوت متصالح اثری بر اصل قرارداد ندارد و مالکیت به ورثه او منتقل می شود.

جنبه های مالیاتی: مالیات بر ارث و صلح عمری

موضوع مالیات یکی از جنبه های مهمی است که در تنظیم هرگونه قرارداد انتقال مال، از جمله صلح عمری، باید به آن توجه شود. در خصوص صلح عمری، زمانی که متصالح فوت می کند، مال مورد صلح از منظر مالیاتی وضعیت خاصی پیدا می کند.

با فوت متصالح، مال مورد صلح (که مالکیت عین آن قبلاً به متصالح منتقل شده بود) جزئی از ترکه او محسوب می شود. به تبع آن، انتقال این مال از متصالح به ورثه قانونی او، مشمول قوانین مالیات بر ارث خواهد بود. این بدان معناست که ورثه متصالح، بر اساس ارزش روز مال و نسبت سهم الارث خود، باید مالیات بر ارث مربوط به آن مال را پرداخت کنند.

نکته مهم این است که این مالیات، «مالیات بر ارث متصالح» است، نه «مالیات بر ارث مصالح». زیرا انتقال مالکیت از مصالح به متصالح در زمان حیات مصالح رخ داده و مالیات نقل و انتقال مربوط به آن در زمان صلح پرداخت شده است (یا باید پرداخت می شده). حال، با فوت متصالح، این مال دوباره به عنوان بخشی از اموال او، دست به دست می شود و به ورثه اش منتقل می گردد که این انتقال دوم، مشمول مالیات بر ارث است.

بنابراین، ورثه متصالح باید با آگاهی از این موضوع، مراحل اداری و مالیاتی لازم را جهت پرداخت مالیات بر ارث و انتقال رسمی سند به نام خود طی کنند. عدم توجه به این جنبه مالیاتی می تواند در آینده منجر به مشکلات و جریمه های مالیاتی شود.

توصیه های عملی و نکات کلیدی در تنظیم قرارداد صلح عمری

تنظیم یک قرارداد صلح عمری صحیح و جامع، نیازمند دقت و آگاهی حقوقی فراوان است تا از بروز اختلافات و مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود. در اینجا به برخی از نکات مهم و توصیه های عملی اشاره می شود:

۷.۱. ضرورت مشاوره با وکیل متخصص

پیش از هرگونه اقدام برای تنظیم قرارداد صلح عمری، اکیداً توصیه می شود که با یک وکیل متخصص در امور حقوقی و ملکی مشاوره کنید. وکیل می تواند با بررسی شرایط خاص شما، اهداف حقوقی تان را تحلیل کرده و بهترین راهکار را برای تنظیم قرارداد ارائه دهد. او همچنین قادر است تا تمامی جزئیات و پیامدهای حقوقی شروط مختلف را به شما گوشزد کند.

۷.۲. اهمیت وضوح، صراحت و جامعیت در نگارش تمامی شروط

زبان قرارداد باید کاملاً واضح، صریح و بدون ابهام باشد. هرگونه شرط و توافق باید به روشنی در متن قرارداد قید شود. از به کارگیری عبارات کلی، مبهم، یا چندپهلو پرهیز کنید. به عنوان مثال، اگر قصد گنجاندن شرط فسخ یا شرط بازگشت مال به مصالح را دارید، باید دقیقاً نحوه اعمال، شرایط و آثار آن را شرح دهید.

۷.۳. ذکر دقیق حدود حق انتفاع و تعیین تکلیف هزینه ها

در متن قرارداد باید به روشنی مشخص شود که حق انتفاع مصالح شامل چه مواردی است (مثلاً حق سکونت، حق اجاره، حق برداشت محصول و …). همچنین، تعیین تکلیف هزینه های مربوط به مال مورد صلح، از قبیل عوارض، مالیات، هزینه های نگهداری، تعمیرات اساسی و جزئی، باید به وضوح قید شود تا در آینده محل مناقشه قرار نگیرد. به عنوان مثال، مشخص کنید که هزینه نگهداری ملک (مثل تعمیر سقف یا تاسیسات) بر عهده کیست و هزینه های مصرفی (مثل آب و برق) بر عهده چه کسی است.

۷.۴. پیش بینی شرایط فوت هر یک از طرفین

یکی از مهم ترین وظایف در تنظیم صلح عمری، پیش بینی سناریوهای مختلف است، به ویژه فوت هر یک از طرفین. به عنوان مثال، می توان در قرارداد شرایطی را برای فوت متصالح قبل از مصالح پیش بینی کرد (همانند شرط فاسخ یا شرط بازگشت مال). همچنین، در صورت فوت مصالح، نحوه خاتمه حق انتفاع و تصرف کامل متصالح یا ورثه او در مال نیز باید شفاف باشد.

۷.۵. ثبت رسمی قرارداد در دفاتر اسناد رسمی

برای افزایش اعتبار و نفوذ حقوقی قرارداد صلح عمری، حتماً آن را در یکی از دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسانید. سند رسمی، از قوت اثباتی بالاتری برخوردار است و در مراجع قضایی، نیازی به اثبات اصالت آن نیست. این اقدام از بسیاری از دعاوی احتمالی در آینده جلوگیری خواهد کرد.

سوالات متداول

آیا فوت متصالح باعث باطل شدن یا فسخ صلح عمری می شود؟

پاسخ:

خیر، به دلیل لازم بودن عقد صلح، فوت متصالح (صلح گیرنده) قبل از مصالح (صلح دهنده) به هیچ عنوان باعث فسخ، بطلان یا ابطال صلح عمری نمی شود. قرارداد به قوت خود باقی می ماند.

ورثه متصالح تا چه زمانی نمی توانند در مال مورد صلح دخل و تصرف کامل کنند؟

پاسخ:

ورثه متصالح تا پایان عمر مصالح، تنها مالک عین مال هستند و حق انتفاع و استفاده از منافع مال همچنان برای مصالح پابرجاست. بنابراین، ورثه نمی توانند در این مدت، دخل و تصرف کامل و بدون محدودیت در مال داشته باشند.

آیا مصالح پس از فوت متصالح می تواند مال را به شخص دیگری منتقل کند؟

پاسخ:

خیر، پس از انعقاد صلح عمری، مالکیت عین مال به متصالح (و پس از فوت او به ورثه اش) منتقل شده است. بنابراین، مصالح دیگر مالک عین مال نیست و نمی تواند آن را به شخص دیگری منتقل کند. مگر اینکه در قرارداد شرط فسخ یا شرط بازگشت مال به مصالح وجود داشته باشد و مصالح طبق آن اقدام به فسخ یا رجوع مال نماید.

آیا می توان در صلح عمری شرط کرد که مال پس از فوت متصالح به مصالح بازگردد؟

پاسخ:

بله، این امکان در قالب شرط فاسخ یا صلح معلق با نگارش حقوقی بسیار دقیق و بدون ابهام در قرارداد وجود دارد. با این حال، تنظیم چنین شرطی نیازمند مشاوره با وکیل متخصص است.

آیا انتقال مال مورد صلح به ورثه متصالح، مشمول مالیات بر ارث می شود؟

پاسخ:

بله، با فوت متصالح، مال مورد صلح جزو ترکه او محسوب شده و انتقال آن به ورثه متصالح، مشمول قوانین مالیات بر ارث مربوط به متصالح خواهد بود.

فرق صلح عمری با وصیت در چیست؟

پاسخ:

صلح عمری یک عقد لازم است که مالکیت را در زمان حیات مصالح منتقل می کند و اصولاً قابل رجوع نیست. در حالی که وصیت یک ایقاع است که تملیک را پس از فوت موصی صورت می دهد، تا آن زمان قابل رجوع است و محدود به یک سوم اموال است، مگر با اجازه ورثه.

نتیجه گیری

قرارداد صلح عمری، ابزاری قدرتمند برای برنامه ریزی انتقال اموال است که پیچیدگی های خاص خود را دارد. مهم ترین نکته حقوقی که باید در خصوص این قرارداد به آن توجه شود، لازم بودن آن و پیامد حیاتی این ویژگی در صورت فوت متصالح است. همانطور که به تفصیل شرح داده شد، اگر در صلح عمری متصالح فوت کند، این رویداد نه تنها باعث فسخ یا ابطال قرارداد نمی شود، بلکه مالکیت عین مال به ورثه قانونی متصالح منتقل می گردد، در حالی که حق انتفاع مصالح تا پایان عمر او محفوظ می ماند.

نقش کلیدی شروط قراردادی در این زمینه غیرقابل انکار است. گنجاندن دقیق و صریح شروطی مانند خیار فسخ برای مصالح یا شرط بازگشت مال در صورت فوت متصالح (شرط فاسخ)، می تواند مسیر حقوقی مال را در آینده به شکل مطلوب تعیین کند. همچنین، ورثه متصالح دارای حقوق و تکالیفی هستند که باید پس از فوت مورث خود، از جمله احترام به حق انتفاع مصالح و طی مراحل قانونی انحصار وراثت، به آن ها پایبند باشند.

با توجه به جنبه های حقوقی و مالیاتی متعددی که در این نوع قراردادها وجود دارد، و با در نظر گرفتن تفاوت های بنیادین آن با وصیت، اکیداً توصیه می شود که پیش از هرگونه اقدام برای تنظیم یا ورود به قرارداد صلح عمری، حتماً با یک وکیل متخصص و آگاه به قوانین مدنی و مالیاتی مشورت نمایید. این اقدام نه تنها از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری می کند، بلکه اطمینان می دهد که اهداف شما از انعقاد چنین قراردادی، به درستی و به صورت حقوقی معتبر محقق خواهد شد.